Ankara da AYM de bugün AYM’ye Ferdî Müracaatın 10 Yıl Dönümü Memleketler arası Sempozyumu düzenlendi Escort Bayan Sempozyumun açılışını Zühtü Arslan yaptı Arslan şöyle konuştu
Bireysel müracaatın 10 nuncu yılı münasebetiyle düzenlediğimiz milletlerarası konferansa hepiniz beğenilen geldiniz Bilindiği üzere anayasa yargısının varlık sebebi anayasal adaleti sağlamaktır Anayasal Bayan escort adaleti sağlayan kurumlar da bu emelle ihdas edilmiş olan anayasa mahkemeleridir yahut anayasallık kontrolünü yapan yüksek mahkemelerdir Anayasal adalet iki yolla sağlanmaya çalışıyor birinci normların anayasaya uygunluğunu denetleyerek anayasa mahkemeleri Escort bu işi yapıyor İkinci de git gide yaygınlaşan bir kurum haline gelen ferdi müracaat ya da anayasa şikayeti yoluyla bu kontrol yapılıyor Türkiye de 10 yıl evvel bugün ferdî müracaat sistemi kabul edildi ve bir manada Anayasa Mahkemesi nin anayasallık kontrol alanı genişletilmiş oldu 10 yıl öncesine kadar anayasa Mahkemesi 1962 den bu yana kanunların ve kanun kararında kararnamelerin Anayasaya uygunluk kontrolünü yapan bir yüksek yargı organıydı ancak kişisel müracaatla birlikte artık temel hak ve özgürlüklere müdahale eden yasama organının işlerim dışında yürütme ve yargı organlarının süreçler de anayasallık kontrolünün konusu haline geldi Bugün itibariyle Anayasa Mahkemesi nin yaptığı kontrolün alanı hem yasama organın süreçlerini hem de yürütme ve yargı organlarının ve daha genel manada kamu gücü kullanan makamların iş ve süreçlerini kapsayacak biçimde genişletildi Bu Türk hukuku bakımından Türk anayasa sistemi bakımından anayasa yargısı bakımından bir dönüm noktasıydı
Bir kurumun birinci 10 yılı çok değerlidir Kurumun artılarını eksilerini yerleşip yerleşmediği kıymetlendirmek için 10 yıllık mühlet bize güzel bir fikir verir Bugün 10 yaşında bir çocuğun doğum gününü kutluyoruz Bu 10 yıllık periyodun bugünü dünü ve yarını ben genel çizgileriyle birtakım tespitler yapmak suretiyle değerlendirmeye çalışacağım 10 yıl evvel bugün karmaşık hisler içindeydik
‘Türk Hukuk Tarihi yazıldığında bu birinci 10 yıllık periyoda kıymetli bir kısım ayrılacağına inanıyorum’
Türkiye de temel hak ve özgürlüklerin standardını yükseltecek pratik manada da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nin önündeki müracaat sayısını ve ihlal sayısını azaltacak radikal bir adım atılmış ferdî müracaat sistemini anayasal sisteme kazandırmıştı Umutluyduk zira bu hukuk tarihinin en büyük ihtilallerinden birisiydi Öbür yandan da dertliydik çünkü bir dizi bilinmez bizi bekliyordu Bunların başında uzun yargılama üzere hukuk dünyamızın kronik sıkıntıları vardı Bunun getireceği olası ağır iş yükü tasaya sebep oluyordu 10 yıl evvel yaşadığımız bu hislerden umut azim ve irade derde galebe çaldı ve bugün ferdî müracaatın âlâ uygulama örneklerinden biri Türkiye de yerleşti Bu çok büyük bir muvaffakiyet Türk hukuk tarihi yazıldığında bu birinci 10 yıllık periyoda değerli bir kısım ayrılacağına inanıyorum
Türkiye nin kronik birçok sıkıntısı ferdi müracaat yoluyla Anayasa Mahkemesi nin önüne gelmiş ve Anayasa Mahkemesi bu süreç içerisinde bu kararla Türk hukuk sisteminin önünü açacak nitelikte haller ortaya koymuştur Bayanın soy ismi sorunundan kamu kurumlarında ve üniversitelerde baş örtüsü yasağına vakıf mallarından zarurî din kültürü ve ahlak bilgisi derslerine şahsî bilgilerin ifşa edilmesinden gazetelere yönelik ilan ve reklam kesintisine kadar bir dizi alanda ihlaller tespit eden ve bunlara yönelik giderim sağlayan kararlar verilmiştir Bu kararlardan hareketle ferdî müracaatın dönüştürücü tesirini kıymetlendirebiliriz Bu etkiyi her şeyden ve her kurumdan evvel Anayasa Mahkemesi nin üzerinde görüyoruz Birincisi kişisel müracaat Anayasa Mahkemesi ni bir manada yalnızca soyut seviyede norm kontrolü yapan bir yüksek mahkeme olmaktan çıkarmış toplumla temas eden bireyin günlük hayatına dokunan ve toplumun somut sıkıntılarını çözmeye çalışan bir Anayasa Mahkemesi ne dönüştürmüştür
Bireysel müracaat dönüştürücü bir tesir ortaya koymuş anayasanın bütüncül bir halde yorumlanmasına fırsat sağlanmıştır Anayasa Mahkemesi daha evvel yalnızca soyut seviyede anayasayı önüne gelen bir kanunun anayasaya uygunluğunu denetlerken artık ferdi müracaat sayesinden somut olay ve olguları dikkate alarak bilhassa temel haklara ait anayasal normları yorumlamaya başlamıştır Bu da beraberinde hak eksenli yaklaşımının ferdî müracaattan çıkıp norm kontrolünü de kapsayacak bir hal almasına sebep olmuştur Son kertede ferdî müracaat Anayasa Mahkemesi nin hem norm kontrolünde hem de somut ferdî müracaatlarda hak eksenli bir yaklaşımla kararlar vermesine vesile olmuştur
‘Bireysel müracaat aslında toplumsal, siyasal ve ekonomik hayatımızı anayasallaştırmıştır’
Bireysel müracaat aslında toplumsal siyasal ve ekonomik hayatımızı Anayasallaştırmıştır Artık git gide artan oranda anayasa kararları kamu kurumları tarafından bilhassa Anayasa Mahkemesi dışındaki yargı organları tarafından kullanılmaya başlanmış yorumlanmaya ve uygulanmaya başlamıştır Bu anayasallaşma süreci ferdî müracaatın dönüştürücü tesirlerinden bir adedidir
‘Acilen çözmemiz gerek bir adil yargılama sorunumuz vardır’
Bireysel müracaatın 10 yılı kolay geçmemiştir Bu süreçte 15 Temmuz 2016 tarihinde yaşanan darbe teşebbüsünün akabinde harikulâde hal ilan edilmiş Anayasa Mahkemesi ne sayısı yüz binleri aşan kitlesel müracaatlar yapılmıştır 23 Eylül 2012 tarihinden itibaren bugüne kadar Anayasa Mahkemesi ne toplam 450 bin civarında kişisel müracaat yapılmıştır Anayasa Mahkemesi bunlardan 327 binini karara bağlamıştır Derdest olarak 123 bin ferdî müracaat bulunmaktadır 10 yıllık devirde Anayasa Mahkemesi yaklaşık 30 bin ihlal kararı vermiştir bunların yüzde 60 ından fazlası yalnızca makul müddette yargılanma hakkına ilişkindir Uzun yargılama ihlallerine başka adil yargılama hakkı ihlalleri de eklendiğinde toplam ihlal kararlarının yüzde 70 nin adil yargılanma hakkına ait olduğunu görüyoruz Başta uzun yargılama sorunu olmak üzere ivedilikle çözmemiz gerek bir adil yargılama sıkıntımız vardır Anayasa Mahkemesi ihlal kararlarında bu tahlilin nasıl olması gerektiğine dair tespitlerde bulunmakta yeri geldiğinde de tespit edilen yapısal sorunun tahlili için kararı yasama organına göndermektedir
Anayasa Mahkemesi nin önünde ferdî müracaat bakımından iki değerli sınama var Birincisi ağır iş yükü ikincisi de hak eksenli içtihat birikiminin sürdürülebilmesi sorunu Son 6 ayda verilen üç karardan bahsedeceğim Bunlar hakikaten yapısal ve sistemik sorun tespit eden ve hukuk sisteminin bir halde reforme edilmesine yol açacak nitelikteki kararlar Birinci dünkü Resmi Gazete de yer alan Atilla Müellif kararı Bu kararda Anayasa Mahkemesi Türkiye nin çok değerli bir sorunu olan Kararın Açıklanmasının Geri Bırakılması Kurumunu ele aldı Dedi ki bu kurumda bir kadro yapısal meseleler var Anayasa Mahkemesi nin birinci elden HAGB ile sonuçlanan müracaatlara bakması üzere ferdî müracaatın ikincilliği unsuruyla bağdaşmayan sonuca yol açmaktadır
Basın İlan Kurumu kararını anımsattı
İkinci karar uzun yargılamalar ait karar Nevriye Kuruç kararı Sonuçları bakımdan en kıymetli kararlardan bir tanesi Mahkememiz şunu tespit etti Türkiye de uzun yargılama şikayetlerini götürebileceğiniz ve tesirli bir formda denetleyebileceğiniz bir idari yada yargısal bir yol yok Yargılanmam çok uzun sürdü diyen her birey direkt Anayasa Mahkemesi ne geliyor Buna ait bir tesirli yol oluşturmak zorundayız Üçünü karar basın özgürlüğü söz özgürlüğü açısında çok değerli bir karar Yenigün Haber Ajansı ve başkaları kararı Anayasa Mahkemesi bu kararda kimi haberlerden yahut köşe yazılarından ötürü Basın İlan Kurumu tarafından ilan ya da reklam kesilmesine karar verilmesi sonucu bir yapısal sorun tespit etti Yasama sürecinden kaynaklı bir ihlal tespit ederek kararının bir örneğini TBMM ye gönderdi Anayasa Mahkemesi ve bir yıl içerisinde bu sorunun çözülmesini talep etti
Birincisi kişisel müracaatın mahiyetini bilhassa ikincillik boyutunu hepimizin çok yeterli anlaması ve uygulaması gerekir Kişisel müracaat Türkiye nin bütün problemlerinin temel haklara ait bütün meselelerin Anayasa Mahkemesi tarafından birinci elden çözülebileceği bir hak arama yolu değildir ferdi müracaat ikinci nitelikte bir hak arama yoludur Asıl ihlal tespitini yapması gereken derece mahkemeleridir genel manada kamu makamlarıdır İkinci konu ferdi müracaatın objektif tesirinin çok âlâ anlaşılması ve uygulanması gerekiyor Anayasa Mahkemesi daima söylediğim üzere ferdi müracaattan tek tek sivrisinekleri öldürmek suretiyle bir çaba yürütemez Yapılması gereken hak ihlaline sebep olan bataklığın kurutulmasıdır Bunun için de ferdî müracaatın objektif tesirinin kamu kurumları tarafından çok âlâ anlaşılması ve uygulanması gerekir
‘Ötekiyle birlikte yaşamamızı sağlayacak bir kültürel iklimin yerleşmesi’
Bireysel müracaatın başarılı bir biçimde gelecek kuşaklarla aktarılmasının çok kıymetli bir kuralı var O da ötekinin haklarını koruyacak ötekiyle birlikte farklılıklarıyla birlikte bir ortada yaşamamızı sağlayacak bir kültürel iklimin yerleşmesidir Bu kültürel iklimin yerleşmesi ötekinin ontolojik varlığının kabul edilmesine bağlıdır Aslında öteki dediğimiz aynadaki yansımamız Hepimiz bir oburunun gözünde ötekiyiz O yüzden insan hakları bu açıdan bakıldığında ötekinin haklarıdır Münasebetiyle farklılıklarımızla birlikte yaşama kültürü geliştikçe ve empati müsamaha ve uzlaşma üzere kıymetler hayata geçtikçe bir hak arama yolu olarak kişisel müracaatın etkililiği ve muvaffakiyet bahtı da aratacaktır Esasen ötekine yönelik empati ve hürmet bu coğrafyanın köklerinde sağlam bir formda yer almaktadır