Avrupa Birliği AB Komitesi birliği iştirak süreci devam eden ülkelerin Kopenhag kriterlerine ve AB müktesebatına Alanya Escort ahenk düzeyini ortaya koyan ülke raporlarını açıkladı Türkiye’ye alakam raporda demokrasi ve insan hakları alanlarında tenkitler yer aldı Raporda Türkiye’de demokratik kurumların işleyişinde ciddi eksiklikler olduğu vurgusu yapıldı Demokratik gerileme Alanya Escort bayan raporlama sürecinde de devam etti Cumhurbaşkanlığı sistemindeki yapısal eksiklikler devam etti Avrupa Kurulu’nun ve kurumlarının kilit kıymetteki tavsiyeleri hâlâ dikkate alınmadı denildi
‘Yetkiler denetleme olmaksızın merkezileşiyor’
Türkiye’de parlamentonun hükümetten hesap sormak için gerekli araçlara Escort Alanya sahip olmadığı belirtilen raporda Anayasal yapı yürütme yasama ve yargı erkleri ortasında sağlam ve tesirli bir ayrım olmasını sağlamaksızın yetkileri cumhurbaşkanlığı düzeyinde merkezileştirmeye devam etti Tesirli bir denge denetim düzeneğinin yokluğunda yürütme erkinden demokratik yollarla hesap sorulması seçimlerle sonlu kalmaya devam ediyor sözleri kullanıldı
Raporda 15 Temmuz darbe teşebbüsü sonrası yürürlüğe giren OHAL uygulamasının kaldırılmış olmasına karşın hükümet yetkililerine sıradışı yetkiler veren birtakım düzenlemelerin ve OHAL’in kimi kısıtlayıcı ögelerinin hâlâ kaldırılmadığı belirtildi
‘Muhalefet partileri sistematik olarak gaye alınıyor’
Yargı parlamentodaki muhalefet partilerinin üyelerini terörle temaslı suçlamalar üzerinden sistematik olarak amaç almaya devam ediyor denilen raporda Seçimler ve siyasi partiler için yasal çerçeve sıkıntılı olmaya devam ediyor tabirleri kullanıldı
Kayyım eleştirisi: Güneydoğuda mahallî demokrasi engelleniyor
Seçilmiş belediye liderlerinin misyondan alınıp yerlerine kayyım atanması da şu sözlerle eleştirildi İktidardaki koalisyon hükûmetinin muhalefet partilerinden belediye liderleri üzerindeki baskısı mahallî demokrasiyi daha da zayıflatmıştır Muhalefet partilerinin belediye liderleri idari ve isimli soruşturmalarla karşı karşıya kalmıştır Güneydoğu’da lokal demokrasi önemli biçimde engellenmeye devam etmiştir Güneydoğu’da zorla vazifeden alınan belediye liderlerinin yerine hükûmet tarafından atanmış kayyumlar getirilmesine devam edilmiştir
‘Terörle çaba önlemleri orantılı olmalı’
Güneydoğu daki durum hâlâ epeyce telaş vericidir denilen rapor Irak ve Suriye için orduya verilen hudut ötesi harekât yetkisinin Ekim 2021’de uzatıldığını hatırlatarak şöyle devam etti Terörle çaba hükûmetin legal hakkı olmakla birlikte bu uğraşın insan haklarına hukukun üstünlüğüne ve temel özgürlüklere riayet edilerek yürütülmesi temeldir Terörle uğraş önlemlerinin orantılı olması gerekmektedir Barışçıl ve sürdürülebilir bir tahlile ulaşmak için sağlam bir siyasi sürecin yine başlatılması konusunda rastgele bir gelişme kaydedilmemiştir
Artı Gerçek’in haberine nazaran raporun öbür öne çıkan tespitleri şöyle
‘Sivil toplum geriliyor’
Sivil topluma ait mevzularda önemli gerileme devam etmiştir Sivil toplum kuruluşları artan baskıyla karşı karşıya kalmış ve tabir örgütlenme ve toplanma özgürlüklerinin kısıtlanmasıyla özgür hareket etme alanı azalmaya devam etmiştir Kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanının önlenmesine ait yeni kanun sivil toplum kuruluşlarına ek kısıtlamalar getirmiştir
‘Asker, polis ve istihbarat hesap vermiyor’
Güvenlik güçlerinin sivil kontrolü konsolide edilmemiştir Asker polis ve istihbarat ünitelerinin hesap verebilirliği çok sonlu kalmıştır Güvenlik kurumlarının meclis tarafından kontrolünün güçlendirilmesi gerekmektedir Temmuz ayında Meclis Genelkurmay Lideri’nin emeklilik yaşını 67’den 72’ye çıkararak mevcut Genelkurmay Lideri’nin bir yıl daha misyon yapmasına imkan sağlarken hava ve deniz kuvvetleri kumandanları emekliye ayrılmıştır
‘Kamuda yönetici konumunda kâfi bayan yok’
Türkiye kamu idaresi ıslahatı alanında makul düzeyde kısmen hazırlıklıdır Rapor periyodunda ilerleme kaydedilmemiştir Ülke kamu idaresi ve kamu mali idaresine ait kapsamlı bir ıslahat gündemine sahip olmamaya devam etmektedir ve hükûmet kamu idaresi alanında kapsamlı bir ıslahat başlatmamıştır Yönetimin hesap verebilirliği yetersizdir ve insan kaynakları idaresinin uygunlaştırılması gerekmektedir Siyaset oluşturma süreci ispata dayalı metotlardan ve iştirakçi düzeneklerden mahrumdur Yönetimin politikleşmesi devam etmiştir Bayanların kamu hizmetindeki yönetici konumlarında temsil oranı düşük kalmıştır
‘Yargının standartlara bağlılığına dair telaş artıyor’
Türkiye deki yargı sistemine ait hazırlıklar erken basamaktadır 2016’dan bu yana gözlemlenen önemli gerileme rapor periyodunda devam etmiştir Bilhassa sistemsel olarak yargı bağımsızlığı eksikliği ve hâkim ve savcılar üzerindeki yönteme karşıt baskıya ait olmak üzere telaşlar devam etmiştir Bilhassa Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının uygulanmasının reddedilmesiyle kontaklı olarak yargının milletlerarası standartlara ve Avrupa standartlarına bağlılığına ait kaygılar artmıştır 2021 insan hakları hareket planı ve 2019 yargı ıslahatı stratejisinin uygulanmasına devam edilmiştir Fakat her iki doküman de Türk yargısındaki değerli eksiklikleri ele almakta başarısız olmuş ve ülkenin yargı sisteminin genel işleyişinde kıymetli iyileştirmeler yapılmasına yönelik bir plan içermemiştir Birçoğu beraat etmiş olmasına karşın darbe teşebbüsünün akabinde misyondan alınan hâkim yahut savcıların yalnızca 515’i misyonlarına iade edilmiştir Hâkim ve savcıların mesleğe alınmasında ve terfisinde objektif liyakate dayalı yeknesak ve evvelce belirlenmiş kriterlerin bulunmaması hâlâ kaygı kaynağıdır
Yolsuzluk eleştirisi
Türkiye yolsuzlukla çabaya ait hazırlıklarda hala erken basamaktadır ve rapor periyodunda ilerleme kaydedilmemiştir Ülke memleketler arası yükümlülüklerinin gereği olan yolsuzlukla uğraş ünitelerini kurmamıştır Yolsuzluk davalarının kovuşturulması ve karara bağlanmasında siyasi ve adaba ters nüfuz kullanımının sonlandırılması için yasal çerçevenin ve kurumsal yapının güzelleştirilmesi gerekmektedir Kamu kurumlarının hesap verebilirliği ve şeffaflığının uygunlaştırılması gerekmektedir Yolsuzlukla çaba stratejisi ve aksiyon planının olmaması yolsuzlukla kararlı bir biçimde gayret etme iradesinin bulunmadığını göstermiştir Avrupa Kurulu Yolsuzluğa Karşı Devletler Kümesinin GRECO tavsiyelerinin birçoğu şimdi yerine getirilmemiştir Genel olarak yolsuzluk hâlâ yaygındır ve tasa kaynağı olmaya devam etmektedir
‘Kara para ile ilgili yasal çerçeve iyileştirilmeli’
Türkiye örgütlü hatalarla çaba alanında belli seviyede hazırlıklıdır lakin genel olarak sonlu ilerleme kaydedilmiştir Türk data muhafaza mevzuatı şimdi AB müktesebatıyla uyumlu olmadığından Europol ile ağır cürümler ve terörizmle gayretten sorumlu Türk makamları ortasında şahsî dataların değişimine ait milletlerarası bir mutabakatın tamamlanması hâlâ beklemededir Kara paranın aklanması ve terörizmin finansmanı ile çabayı düzenleyen yasal çerçevenin Mali Hareket Misyon Gücü FATF ve Venedik Komitesinin Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine Ait Kanun hakkındaki tavsiyeleri doğrultusunda uygunlaştırılması gerekmektedir
‘Demirtaş ve Kavala kararlarının ısrarla reddedilmesi tasa sebebi’
İnsan hakları ve temel haklar alanlarındaki kötüleşme devam etmiştir Fevkalâde hâl sırasında getirilen önlemlerin birçoğu hâlâ yürürlüktedir Yasal çerçeve insan haklarına ve temel haklara riayet edilmesine ait genel teminatları içermektedir lakin mevzuatın ve uygulamanın Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi AİHS ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM içtihadı ile uyumlu hâle getirilmesi gerekmektedir Avrupa Kurulu Parlamenterler Meclisi Türkiye’nin insan haklarına demokrasiye ve hukukun üstünlüğüne riayet edip etmediğini izlemeye devam etmiştir Türkiye’nin bilhassa Selahattin Demirtaş ve Osman Kavala davalarında AİHM kararlarını uygulamayı reddetmekte ısrar etmesi yargının memleketler arası standartlara ve Avrupa standartlarına bağlılığı ve Türkiye’nin hukukun üstünlüğünü ve temel haklara hürmet gösterilmesini güçlendirme taahhüdü hakkında önemli telaşa sebep olmaktadır Avrupa Kurulu tarafından Kavala davası kararının uygulanmaması nedeniyle Şubat 2022’de Türkiye aleyhine başlatılan ihlal prosedürü Türkiye’nin Avrupa Kurulu üyesi olarak taahhüt ettiği insan hakları ve temel özgürlükler standartlarından uzaklaştığının bir öbür göstergesi olmuştur Temmuz ayında Mahkeme Türkiye’nin Kavala davasına ait 2019 tarihli AİHM kararını uygulamadığına hükmetmiştir
2021’de kabul edilen insan hakları aksiyon planı uygulanmaya devam etmiştir fakat bu plan kritik mevzuları ele almamaktadır ve genel insan hakları durumunda bir güzelleşmeye yol açmamıştır
‘İfade özgürlüğünde önemli gerileme var’
İfade özgürlüğü alanında son yıllarda gözlenen önemli gerileme devam etmiştir Ulusal güvenlik ve terörle gayrete ait ceza kanunları uygulanması Avrupa İnsan Hakları Kontratı ve başka memleketler arası standartları ihlal etmeye ve AİHM içtihadından uzaklaşmaya devam etmiştir Devlet kurumları tarafından uygulanan kısıtlayıcı önlemler ve isimli ve idari yollarla artan baskı söz özgürlüğünün kullanılmasını baltalamaya devam etmiştir Gazeteciler insan hakları savunucuları avukatlar muharrirler muhalif siyasetçiler öğrenciler sanatkarlar ve toplumsal medya kullanıcılarına karşı açılan ceza davaları ve mahkumiyetler devam etmiştir
Toplanma ve örgütlenme özgürlüğü konusunda daha fazla gerileme meydana gelmiştir Barışçıl şovlarda tekrarlanmış yasaklar orantısız güç kullanımı ve müdahaleler ve terörle irtibatlı faaliyetler yahut şov ve yürüyüş kanununa muhalefet suçlamasıyla göstericilere yönelik soruşturmalar davalar ve idari para cezaları kelam konusu olmuştur
‘Azınlık mensupları daha âlâ korunmalı’
En dezavantajlı kümelerin ve azınlık mensuplarının haklarının daha düzgün korunması gerekmektedir Roman vatandaşlar kayıtlı işlerden büyük ölçüde dışlanmıştır ve bu vatandaşların hayat şartları önemli biçimde kötüleşmiştir Azınlıklara özellikle lezbiyen gey biseksüel transseksüel interseks ve queer LGBTIQ bireylere yönelik toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ayrımcılık ve nefret söylemi hâlâ önemli bir telaş bahsidir
‘Göç ve iltica alanında ilerleme var’
Türkiye göç ve iltica siyaseti alanında birtakım ilerlemeler kaydetmiştir AB Türkiye Mutabakatı AB ile Türkiye ortasındaki iş birliğinin ana çerçevesi olmaya devam etmiş ve AB’nin göç konusunda Türkiye ile temasları ağırlaşmıştır İran ile kara hududunun nezareti ve korunmasına yönelik kapasitenin daha da güçlendirilmesi konusunda birtakım ilerlemeler kaydedilmiştir AB Türkiye Mutabakatı kapsamında sistemsiz göçmenlerin Yunan adalarından iadeleri Mart 2020’den bu yana olduğu üzere askıya alınmaya devam etmiştir 2021’de 2020’ye kıyasla birden fazla rotada geçiş yapan sistemsiz göçmenlerin sayısı artmıştır Bu artış kısmen COVID 19 pandemisini denetim altına almak için 2020 yılında bölge ülkeleri tarafından alınan önlemlerin kaldırılmasından kaynaklanıyor olabilmektedir Her ne kadar Yunanistan’a sistemsiz geçişlerin sayısı COVID öncesi sayılara kıyasla azalmış olsa da İtalya’ya ve Kıbrıs’ın hükûmet denetimi altındaki bölgelerine sistemsiz geçişler son yıl içerisinde kıymetli ölçüde artmış ve yeni kaçakçılık yolları tesis edilmiştir Türkiye Ekim 2017 de yürürlüğe girmiş olan AB Türkiye Geri Kabul Anlaşması nın üçüncü ülke vatandaşlarına ait kararlarını hâlâ uygulamamaktadır Genel olarak Türkiye ve Yunanistan ortasındaki yasa dışı hudut geçişlerinin sayısı AB Türkiye Mutabakatı’nın kabul edildiği tarihten öncesine kıyasla kayda kıymet halde düşük kalmıştır
‘Göçmenlerin sıhhat hizmetine erişimi artırılmalı’
Türkiye dünyadaki en büyük mülteci nüfuslarından birine konut sahipliği yapmak ve onların gereksinimlerini karşılamak için kıymetli uğraşlar sarf etmeye devam etmiştir Mülteciler için AB Mali Yardım Programı kapsamındaki 6 milyar Avroluk operasyonel bütçenin 4 7 milyar Avrodan fazlası Haziran 2022 itibariyle kullandırılmıştır Mültecilerin ülkede kalış müddetlerinin uzamasına ait olarak faal entegrasyon önlemleri alınması gerekmektedir Göçmenlerin ve mültecilerin halk sıhhatine erişimleri artırılmalıdır Vize serbestisinin kalan kriterleri yerine getirilmemiştir Türkiye’nin hala vize siyasetine ait mevzuatını AB müktesebatı ile daha fazla uyumlaştırması gerekmektedir
Dış siyaset için ‘tek taraflı’ tarifi yapıldı
Türkiye’nin tek taraflı dış siyaseti bilhassa Suriye ve Irak’taki askerî hareketleri ve AB’nin Rusya’ya yönelik kısıtlayıcı önlemlerine ahenk sağlamaması nedeniyle Ortak Dış ve Güvenlik Siyaseti ODGP kapsamındaki AB öncelikleriyle çelişmeye devam etmiştir Türkiye dış ve güvenlik siyasetine ait konumlar konusunda AB’ye 7 üzere çok düşük bir oranda ahenk sağlamıştır Ağustos 2022 itibarıyla Yabancı savaşçıların bölgede konuşlandırılması da dâhil olmak üzere Türkiye’nin Libya’daki askerî dayanağı IRINI Harekatı na yönelik süreklilik taşıyan tenkitleri ve Harekatla iş birliğinde bulunmaması AB’nin BM silah ambargosunun uygulanmasına tesirli bir biçimde katkıda bulunmasına ziyan vermektedir ve Libya konusunda çelişen yaklaşımlara yol açmıştır Türkiye Suriye kriziyle ilgili olarak kritik ehemmiyete sahip bir aktör olmaya devam etmekte ve AB ile istikrarlı ve müreffeh bir Suriye görme maksadını paylaşmaktadır Fakat askerî birlikleri bölgede ve Suriye’nin kuzeyindeki öbür bölgelerde değerli bir varlık göstermeye devam etmiştir Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyinden kaynaklanan güvenlik tasaları askeri hareketlerle değil siyasi ve diplomatik yollarla ve milletlerarası insancıl hukuka tam riayet edilerek ele alınmalıdır
Tahıl muahedesine övgü, yaptırım haline eleştiri
Rusya’nın Ukrayna’ya saldırarak başlattığı savaş Türkiye tarafından bir savaş hâli olarak tanınmış ve Türkiye Rus saldırısını kınamıştır Türkiye Montrö Mukavelesi’ni uygulayarak savaş gemilerinin geçişini üslerine dönen gemilerle sonlandırmıştır Türk şirketleri Ukrayna’ya askeri mühimmat satmaya devam etmiştir Türkiye Ukrayna ve Rusya ortasında müzakereleri kolaylaştırmayı ve tansiyonun azaltılması ve ateşkesin sağlanması üzerinde çalışmayı amaçlamıştır Ayrıyeten Ukrayna tahılının ihracatını kolaylaştırmak için diplomatik bir teşebbüste bulunmuştur Ukrayna ve Rusya’nın 22 Temmuz’da İstanbul’da BM ve Türkiye’nin kolaylaştırıcılığında vardığı mutabakat muahedenin uygulanmasında da kolaylaştırma sağlayan Türkiye’nin yapan rolü olmadan mümkün olamazdı Bununla birlikte Türkiye AB’nin Rusya’ya yönelik yaptırımlarına ahenk sağlamaktan kaçınmıştır Türkiye Rusya ile ekonomik ve ticari bağlantılarını geliştirmek üzere bir Mutabakat Zaptı imzalamıştır
‘Kapalı Maraş kınamalara karşın açıldı’
Doğu Akdeniz’deki tansiyonun azalmasının akabinde Aralık 2020’den bu yana AB Türkiye münasebetlerinde gözlenen güzelleşme dinamiği Nisan 2022’de Ege’de tansiyonun yine başlamasından öncesine kadar uzun aylar boyunca devam etmiştir Kasım 2021’de kısıtlayıcı önlemlere ait çerçevenin ikinci sefer gözden geçirilmesinin akabinde Kurul kısıtlayıcı önlemleri 12 Kasım 2022’ye kadar bir yıl daha uzatmıştır Hâlihazırda iki kişi yaptırımlara tabidir Rapor periyodunda Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de yetkisiz sondaj faaliyetleri bulunmamakla birlikte tansiyon yükselmektedir Türk savaş gemileri Kıbrıs’ın Münhasır Ekonomik Bölgesi’ndeki arama faaliyetlerini yasa dışı olarak engellemiştir Türkiye’nin Kıbrıs’ın deniz yetki alanlarındaki askeri tatbikatları devam etmiştir Başta AB olmak üzere milletlerarası toplumun Türkiye’nin tek taraflı adımlarını kınamasına karşın Türkiye Kıbrıs’taki kapalı Maraş’ın yine açılmasına yönelik aksiyonlarına devam etmiştir
Türkiye nin BM Kaidesi’ne uygun olarak tartışmasız bir formda uygun komşuluk bağlarına memleketler arası mutabakatlara ve sıkıntıların barışçıl halde tahliline gerektiği takdirde Memleketler arası Adalet Divanına başvurmak suretiyle bağlı kalması gerekmektedir
Haziran 2022’de gerçekleştirilen AB Tepesi Türkiye’nin son devirde tekrarlanan aksiyon ve açıklamalarından duyduğu derin tasayı lisana getirmiştir Evvelki sonuçlarını ve Mart 2021 tarihli açıklamasını hatırlatarak Türkiye’nin tüm AB Üye Devletlerinin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne hürmet göstermesi gerektiğini yinelemiştir AB Tepesi’nin Türkiye’den memleketler arası hukuka tam hürmet göstermesini Doğu Akdeniz’de bölgesel istikrar ismine tansiyonu azaltmasını düzgün komşuluk alakalarını sürdürülebilir bir halde teşvik etmesini ve memleketler arası hukuka tam hürmet göstermesini beklediğini vurgulamıştır AB Tepesi mükerreren Doğu Akdeniz’de istikrarlı ve inançlı bir ortam sağlanmasının ve Türkiye ile iş birliğine dayalı ve karşılıklı çıkarları gözeten bir alaka geliştirilmesinin AB nin stratejik menfaatine olduğunu hatırlatmıştır AB Doruğu tıpkı vakitte Türkiye nin daha evvelki AB Tepelerinin sonuçlarında öne sürülen şartları karşılaması kaydıyla ve Doğu Akdeniz’deki gerginliğin azaltılmasının devam etmesi şartıyla birtakım ortak ilgi alanlarında Türkiye ile kademeli orantılı ve bilakis çevrilebilir formda iş birliği tesis etmeye hazır olduğunu bir sefer daha teyit etmiştir
‘Enflasyonu frenleme teşebbüsleri başarısız’
Ekonomik kriterlere ait olarak Türkiye iktisadı çok ileri seviyededir lakin rapor periyodunda ilerleme kaydedilmemiştir Para siyasetinin yürütülmesi kurumsal ve düzenleyici ortam üzere değerli ögelerde gerileme olduğundan Türkiye’nin piyasa iktisadının düzgün işleyişine ait önemli tasalar devam etmektedir İktisat COVID 19 krizinden güçlü bir halde toparlanarak 2021’de 11 4 Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin tesirlerine karşın 2022’nin birinci yarısında da 7’den fazla büyümüştür Ülkenin çok gevşek para siyaseti ve siyaset güvenilirliğindeki eksiklik lirayı zayıflatmış resmi enflasyonu yirmi yılın en yüksek düzeyi olan 80’in üzerine çıkarmıştır İthal malların fiyatlarının yükselmesi artan belirsizlik ve düşük milletlerarası rezerv düzeyleri kelam konusu olduğunda büyük bir kırılganlık olmayı sürdüren dış dengesizlikleri genişletmiştir Bütçenin icrası planlanandan daha yeterli bir performans göstermiş fakat devlet borcu artmış ve maliye siyaseti artan enflasyonu frenlemeye ve mahallî para ünitesini desteklemeye yönelik başarısız teşebbüslerin yükü altında giderek artan bir baskı altına girmiştir
Kurumsal ve düzenleyici ortam bilhassa öngörülebilirlik şeffaflık ve düzenlemelerin uygulanması açısından kırılganlığını sürdürmektedir Ticari uyuşmazlıkların tahlilinde iyileştirmelerin sağlanması istikametinde kimi kıymetli adımlar atılmıştır Yavaş bir azalmaya karşın kayıt dışı bölüm hala ekonomik faaliyetlerin değerli bir kısmını oluşturmaktadır Fiyat tespit düzeneklerine devletin müdahalesi devam etmektedir Devlet yardımlarının verilmesinde uygulama icra ve şeffaflığa dair uygun kurallar bulunmamaktadır Bankacılık dalı büyük ölçüde istikrarını korumuş sermaye yeterliliği düzenleyici gerekliliklerin üzerinde kalmıştır Takipteki krediler azalmış ve kârlılık artmıştır lakin dolarizasyon ve mali istikrar riskleri artmıştır Pandeminin tesirinden çıkıp toparlanan işgücü piyasasında cinsiyet ayrımının fazla olması yüksek genç işsizlik oranı ve büyük bölgesel eşitsizlikler üzere esaslı yapısal zorluklar devam etmektedir
Türkiye âlâ bir hazırlık seviyesine sahiptir ve raporlama devrinde AB’deki rekabet baskısı ve piyasa güçleriyle başa çıkma kapasitesini geliştirmede sonlu ilerleme kaydetmiştir
‘Yatırım faaliyetleri yavaşladı’
Türkiye Birlik içindeki rekabet baskısı ve piyasa güçleri ile baş edebilme kapasitesini geliştirmek
bakımından düzgün seviyede hazırlıklı olup rapor devrinde hudutlu bir ilerleme kaydetmiştir Mesleksel eğitimin güzelleştirilmesinde kaydedilen birtakım ilerlemelere karşın eğitim sistemi ile işgücü piyasası muhtaçlıklarının eşleştirilmesindeki uyumsuzluklar devam etmektedir Araştırma ve geliştirme harcamaları yavaş bir süratte artmaya devam etmiş lakin hükûmetin belirlediği maksadın hayli altında kalmayı sürdürmüştür Yatırım faaliyetleri 2021’in ikinci yarısında yavaşlamıştır Güç kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve yenilenebilir kaynaklardan üretilen gücün hissesinin artırılmasına yönelik ilerleme devam etmiştir Yerli girdi gerekliliği uygulamalarının genişletilmesi kaygı yaratmaktadır Türkiye AB Türkiye Gümrük Birliği kapsamındaki taahhütlere ters olarak getirdiği kimi ek gümrük vergilerini kaldırmıştır lakin AB Türkiye Gümrük Birliği kapsamındaki yükümlülüklerinden büyük ölçüde sapmalar ikili ticareti engellemektedir
Türkiye kamu alımları alanında orta seviyede hazırlıklıdır lakin rapor devrinde bu bahiste ilerleme kaydetmemiştir ve AB müktesebatına ahenginde büyük eksiklikler devam etmektedir Türkiye yerli malı teklif eden firmalar lehine tanınan fiyat avantajı ve yerli girdi tedarikine ait ayrımcı offset uygulamalarını devam ettirmektedir
Türkiye istatistik alanında orta seviyede hazırlıklıdır ve rapor periyodunda sonlu bir ilerleme kaydetmiştir Rapor devri de dâhil olmak üzere son birkaç yılda Türkiye İstatistik Kurumu bünyesinde sık sık yapılan idare değişiklikleri kurumun güvenilirliğini değerli ölçüde zedelemiştir Değerli ekonomik dataların güvenilirliği tekraren sorgulanmıştır Rapor devrinde rastgele bir ilerleme kaydedilmemiş olsa da Türkiye mali denetim alanında yeterli bir hazırlık seviyesine sahiptir Kamu İç Mali Denetim siyaset dokümanı şimdi güncellenmemiştir ve hala dolandırıcılıkla çaba uyum ünitesi AFCOS ağı tekrar kurulmamıştır
‘AB müktesebatıyla ahengi, çok sınırlı’
Üyelik yükümlülüklerini üstlenebilme yeteneği bakımından Türkiye’nin AB müktesebatıyla ahengi çok hudutlu kalmış ve daha çok gayeye özel bir temelde sürdürülmüştür İç pazar kümesi AB Türkiye Gümrük Birliği’nin güzel işlemesi ve Türkiye’nin AB tek pazarına entegre edilmesi açısından kilit değere sahiptir Birçok mesleğin AB vatandaşlarına kapalı nedeniyle çalışanların özgür sirkülasyonu iş kurma hakkı ve hizmet sunma serbestisi alanlarındaki hazırlıklar erken bir evrededir Türkiye malların hür deveranı konusunda âlâ bir hazırlık seviyesine ulaşmıştır Ticaretin önündeki teknik mahzurlar devam etmektedir Yabancı mülkiyeti ve sermaye hareketi üzerinde devam eden sınırlamalara bağlı olarak Türkiye sermayenin özgür deveranı konusunda orta seviyede hazırlıklıdır Türkiye’nin kara para aklama ve terörün finansmanı ile çabayı düzenleyen çerçeve mevzuatında tahlil bekleyen sıkıntıları ele almaya devam etmesi gerekmektedir
Türkiye şirketler hukuku alanında değerli ilerleme kaydetmiştir ve AB müktesebatına ahenk konusunda daha fazla ilerleme kaydetmesi gerekmektedir Türkiye fikri mülkiyet hukuku alanında güzel bir hazırlık seviyesine sahiptir fakat uygulamada iyileştirmelere gereksinim vardır Türkiye rekabet siyaseti alanındaki hazırlıkları muhakkak bir seviyededir Devlet yardımı alanındaki yasal çerçeve uygulama kapasitesi ve şeffaflıkla ilgili önemli tasalar devam etmektedir Türkiye finansal hizmetler alanında uygun bir hazırlık seviyesine sahiptir ve yeni alternatif finansman araçlarının geliştirilmesi de dahil olmak üzere birtakım ilerlemeler kaydetmiştir Tüketici ve sıhhatin korunmasına ait mevzuat ahengi açısından bilhassa AB müktesebatına ahenk ve kesimler ortası işbirliğinin güçlendirilmesi konusunda birtakım ilerlemeler kaydedilmiştir
Rekabetçilik ve kapsayıcı büyüme kümesinde gerileme devam etse de Türkiye dijital dönüşüm ve medya alanında makul bir seviyede hazırlıklıdır Türkiye’nin bilim ve araştırma alanındaki hazırlıkları epey ileri seviyededir ve Türkiye raporlama periyodunda bilhassa 2021 2027 periyodu için Horizon Europe paydaşlık mutabakatının imzalanmasıyla birlikte âlâ ilerleme kaydetmiştir Türkiye eğitim ve kültür konusunda orta seviyede hazırlıklıdır ve bilhassa mesleksel eğitim ulusal yeterlilik sistemleri ve Türkiye’nin AB programlarına iştiraki açısından muhakkak seviyede ilerleme kaydetmiştir
Ekonomi ile ilgili fasıllarda iktisat ve para siyasetinde devam eden gerileme fiyat istikrarının sağlanması ve enflasyon beklentilerinin sabitlenmesinde etkisiz siyasetlerle kendisini göstermiştir Merkez bankası hala önemli siyasi baskı altındadır ve fonksiyonel bağımsızlığının yine tesis edilmesi gerekmektedir Türkiye işletme ve sanayi siyasetinde sonlu ilerleme kaydetmiştir ve AB sanayi siyaseti prensipleriyle bağdaşmayan önlemlere ait büyük zorluklar hala devam etmektedir değinilmemiştir Sendikal haklar samimi toplumsal diyalog eksikliği ve ağır kayıt dışı ekonomik faaliyetlere ait tasaların devam ettiği toplumsal siyaset ve istihdam alanında raporlama periyodunda hiçbir ilerleme kaydedilmemiştir
Türkiye vergilendirme konusunda orta seviyede hazırlıklı olmakla birlikte raporlama periyodunda ilerleme kaydedilmemiştir Vergi oranlarında sık değişikliklerin önüne geçecek ve tüm AB Üye Devletleri ile vergi bilgisi alışverişini sağlayacak net bir stratejiye muhtaçlık duyulmaktadır Türkiye gümrük birliği alanındaki hazırlıklarını uygun seviyede tutsa da bilhassa üçüncü ülke menşeli eserlerin ithalatına uygulanan kimi ek vergileri kaldırarak hudutlu ilerleme kaydetmiştir Öte yandan Türkiye’nin AB Türkiye Gümrük Birliği kapsamındaki yükümlülüklerinden sapmaları devam etmekte ve ticarette çok sayıda rahatsız edici ögeye katkıda bulunmaktadır
‘Daha uygun koordine edilmiş etraf ve iklim siyasetleri oluşturulmalı’
Yeşil Gündem ve sürdürülebilir bağlantısallık kümesinde Türkiye ulaştırma siyasetinde orta seviyede hazırlıklıdır Raporlama periyodunda temel olarak demiryolu nakliyatının kullanımını kıymetli ölçüde artırmaya yönelik bir planın kabul edilmesiyle ilgili hudutlu ilerleme kaydetmiştir Türkiye güç alanında orta seviyede hazırlıklıdır ve genel olarak hudutlu ilerleme kaydetmiştir Yenilenebilir gücün yaygınlaştırılması doğal gaz dalındaki ıslahatlar ve nükleer güvenlikle ilgili mevzuat ahengi hususlarında ilerleme devam etmiştir Türkiye trans Avrupa ağları konusunda epeyce ileri seviyededir ve trans Anadolu boru çizgisinin problemsiz işletimi sayesinde başta güç ağları olmak üzere belli seviyede ilerleme kaydetmiştir Bulgaristan sonunu İstanbul’a bağlayan Halkalı Kapıkule demiryolu sınırının üretimine devam edilmiştir Türkiye etraf ve iklim değişikliği alanında belli seviyede hazırlıklıdır lakin raporlama periyodu boyunca genel olarak ilerleme kaydetmemiştir Türkiye iklim değişikliğine ahenk ve tesirlerinin hafifletilmesi açısından kritik etraf ve iklim meseleleriyle karşı karşıyadır Daha savlı ve daha âlâ koordine edilmiş etraf ve iklim siyasetleri oluşturulmalı ve uygulanmalıdır Türkiye’nin hala iklim değişikliğine ait Paris Mutabakatı’na katkısını artırması ve uygulaması ve iklim hareketi müktesebatına ahengini tamamlaması gerekmektedir
Kaynaklar tarım ve ahenk kümesinde Türkiye tarım ve kırsal kalkınma alanında muhakkak bir hazırlık seviyesine ulaşmıştır Tarım siyasetinin AB ortak tarım siyasetinin temel prensiplerinden uzaklaşmaya devam etmesi ve Türkiye’nin AB’den tarım eserleri ithalatını kısıtlamayı sürdürmesine bağlı olarak bu alandaki gerileme raporlama periyodunda devam etmiştir Türkiye AB’ye değerli ölçüde besin eserleri ihraç eden bir ülke pozisyonundadır ve raporlama devrinde besin güvenliği veterinerlik ve bitki sıhhati siyaseti alanında sonlu ilerleme kaydetmiştir Bu alanda AB müktesebatının eksiksiz uygulanması için hala önemli çalışmalar yürütülmesi gerektirmektedir Türkiye balıkçılık alanında orta seviyede hazırlıklıdır ve bilhassa yeni balıkçılık yasasının uygulanması kaynaklar ve filo idaresi ile kontrol ve denetim bahislerinde yeterli ilerleme kaydetmeye devam etmektedir Türkiye bölgesel siyaset ve yapısal araçların uyumu alanında orta seviyede hazırlıklıdır ve IPA II fonlarının özümsenme sürecinin hızlandırmasında birtakım ilerlemeler kaydetmeye devam etmiştir Türkiye mali ve bütçesel kararlar alanında muhakkak bir hazırlık düzeyindedir lakin raporlama devrinde bu alanda ilerleme kaydetmemiştir
Dış münasebetler kümesi Türkiye dış bağlar alanında bilhassa Ortak Gümrük Tarifesi’nden süregelen sapma nedeniyle kısmen hazırlıklıdır ve rapor devrinde sonlu ilerleme kaydetmiştir AB Türkiye Gümrük Birliği’ni ihlal ederek AB Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi’nden uzaklaşmaya devam etmiştir Türkiye nin resmi kalkınma yardımları büyük ölçüde Türkiye nin kendi topraklarında Suriye ile ilgili faaliyetler için insani dayanağa yönlendirilmiştir Türkiye dış bağlar güvenlik ve savunma siyaseti alanında belli seviyede hazırlıklıdır Genel olarak Türkiye nin dış siyaseti AB’nin Ortak Dış ve Güvenlik Siyaseti ODGP kapsamındaki öncelikleriyle çelişmeye devam etmiştir Türkiye’nin Rusya’ya yönelik AB kısıtlayıcı önlemlerine ahenk sağlamaması AB Türkiye Gümrük Birliği kapsamında çift kullanımlı mallar dahil olmak üzere eserlerin hür dolanımı nedeniyle bilhassa tasa vermektedir Bu AB’nin kısıtlayıcı önlemlerine ziyan verme riskini doğurmaktadır Gümrük Birliği’nin işlemeye devam etmesi için tarafların mevcut kurallara tam olarak riayet etmesi ve karşılıklı itimadı sarsmaktan kaçınması gerekmektedir
Genel olarak birçok alanda AB müktesebatı ile mevzuat ahengi konusunda kıymetli ek çalışmalara muhtaçlık duyulmaktadır Tüm alanlarda uygulama ve yürütme konusunda kayda paha iyileştirmeler gerekmektedir Düzenleyici makamların bağımsızlığının sağlanması ve idari kapasitenin geliştirilmesi Türkiye tarafından daha fazla ilerleme kaydedilmesi için kilit ehemmiyete sahiptir