Güven Çayyolu Cerrahi Tıp Merkezi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kısmı Dr. Şebnem Gümüşçü, çocukların şahsî, öz-bakım ve toplumsal gelişimlerinin sağlıklı olması açısından tuvalet eğitiminin nasıl verildiğinin değerli olduğunu söyledi.
Gümüşçü, “Tuvalet eğitiminde kritik nokta, gerçek vakittir. Tuvalet eğitimi ne erken ne de geç verilmelidir. Her çocuğun biricikliği ve her ailenin dinamikleri birbirinden farklı olsa da temelde gerçek olan, 18 aylıktan küçük çocukların kas denetimini sağlayamamalarıdır. Çocuklarda tuvalet eğitimine bir buçuk yaşından evvel başlanmamalıdır. Tuvalet eğitiminin 3 yaşından daha geç olmaması da kıymetlidir. Lakin özel ihtiyaçlı çocuklarda yaş değil, gelişim özellikleri dikkate alınarak daha geç eğitim verilmesi mümkün olabilmektedir” diye konuştu.
Kriter alınması gerekenler
Tuvalet eğitimine başlandığında bezin büsbütün çıkartılması ve belirli vakit aralıklarında çocuğun çiş ve kaka için tuvalete götürülmesi gerektiğini söz eden Gümüşçü, “Çocuk bezliyken müşahede yapılarak çiş ve kaka saatleri belirlenmeli ve tuvalet eğitime başlandığı vakit bu saatler dikkate alınmalıdır. Çocuk altına kaçırdığı vakit kızmadan, bağırmadan, sakin bir halde ‘Çişini tuvalete yapman gerekiyor’ diyerek üstü değiştirilmelidir. Çocuk, ‘otur-gel-bak-ver-al’ üzere kolay tek etaplı yönergeleri anlayıp yerine getiriyorsa, klozete oturmada sorun yaşamıyorsa, ıslaklıktan rahatsız oluyorsa tuvalet eğitimine hazır olduğu düşünülebilir. ‘Tuvalet eğitimine başlamak için çocuğun konuşması gerekiyor, çişini kakasını söylemesi gerekiyor’ diye düşünülmemeli, çocuğun söylenilen ikazları yerine getiriyor olması, 18 aylıktan büyük olması ve ıslaklıktan rahatsız olması kriter olarak alınmalıdır. Çocuğu tuvalet eğitimine hazırlamak için ise bezli ve giysili halde klozet kapağı kapalıyken tuvalete oturtulabilir, bir oyuncağı ‘çişi, kakası gelmiş’ diyerek tuvalete götürülebilir” dedi.
Ebeveynin de hazır olması gerekiyor
Çocuğun tuvalet eğitimine hazır olması durumunda bir haftada da öğrenebileceğini fakat bu mühletin bir ay da sürebileceğini söyleyen Dr. Gümüşçü, “Çocuğun tuvalet eğitimine hazır olması kadar ebeveynin de hazır olması kıymetlidir. Bu süreçte ebeveyn sabırlı olmalı, çocuğuna gösterdiği ilgi ve sevgi çocuğun altına kaçırmasıyla değişmemeli, olumsuz olmamalıdır. Çocuk ve aile, tuvalet eğitimine hazır ise bu süreç kolay, süratli ve eğlenceli geçecektir. Ailelerin bu süreci, profesyonel dayanak alarak daha meselesiz geçirmeleri mümkündür ve aileler dayanak almaktan çekinmemelidir. Aileler, bu sürecin süreksiz olduğunu hatırlamalı hem çocukları hem de kendileri için tuvalet eğitimini öğretici ve eğlenceli bir hale getirebilmeliler” diye konuştu.
Yapılmaması gerekenler değil, yapılması gerekenler söylenmeli
Çocuklarla tuvalet eğitiminde olumlu bağlantı kurulması gerektiğini kaydeden Gümüşçü, tuvalet eğitiminde yapılmaması gerekenlerin değil, yapılması gerekenlerin söylenmesinin kıymetli olduğunu söyledi. Çok titiz olunması ve çocuk üzerinde baskı kurulması, bu periyottaki çocukların daha fazla inatlaşmasına ve olumsuz davranışlar sergilemelerine neden olabileceğini belirten Gümüşçü, şunları söyledi:
“Pis, makus, ayıp üzere sözlerin kullanılmaması, çocuğun yaşına ve gelişim özelliğine uygun olarak kısa ve net bir halde dışkılamanın sıhhatimiz için ehemmiyetinin anlatılması, çocuğu utandıracak sözlerden kaçınılması, çiş ve kakasını tuvalete yaptığı vakitlerde abartılmadan ödüllendirilmesi, tuvalet eğitiminin hayatın odak noktası haline getirilmemesi değerlidir. Çocuğun fizikî hareketlerinin arttığı, bağımsızlaştığı, kendi başına başardığı vazifelerin olduğu 2 yaş periyodunda başlanılan tuvalet eğitimi çocukla inatlaşmadan, baskı kurmadan geçirilmesi kıymetlidir. Tuvalet eğitiminde çocukla gerçek irtibat kurulması çocuğun özgüvenli, uzlaşmacı, toplumsal ve isteklerini söz edebilen, sorun çözebilen biri olmasını sağlayacaktır. Fakat bu devirde baskı kurulması, olumsuz sözlerin sıklıkla söylenmesi, çok titiz davranılması, çocukların kendini sevmemesine, yaşıtları ve yetişkinlerle olumsuz bağlantılar kurmasına, yeniliklere açık olmamasına, öz-bakım hünerlerini geç kazanmalarına neden olabilir.”
