Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından yayınlanan genelge ile 2019 yılından beri 11 Kasım, “Milli Ağaçlandırma Günü” olarak kutlanıyor, 81 vilayette eş vakitli düzenlenen fidan dikimi yapılıyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın “Türkiye Yüzyılına Nefes olalım” başlığıyla duyurduğu ağaçlandırma aktiflikleri de bu yıl 81 vilayette yapıldı. “Kasım ayında dikilen ağaçların hayata tutunması zor” diyen uzmanlar, 1975’ten beri kutlanan 21 Mart Dünya Ormancılık Günü ve Haftası’na dikkat çekiyor, “21 Mart’ın Ağaçlandırma Bayramı olduğu bilinmiyor mu?” diyor.
Orman Genel Müdürlüğü (OGM) bilgilerine nazaran; ormanlardan 2021 yılında 5 milyar 159 milyon 282 bin 939 lira gelir elde edildi. Bu yılın bütçesinde ise OGM gelirlerinin 6 milyar 215 milyon 952 bin lira olması hedeflendi. Uzmanlara nazaran bu bilgiler ormanlar yol, güç santralleri, otel üzere ranta açılması manasına geliyor.
Türkiye Ormancılar Derneği’nin bilgilerine nazaran; sırf 2017-2021 yılları ortasındaki beş yıllık periyotta endüstriyel ve yakacak olmak üzere toplam odun üretiminde yüzde 69,5’luk bir artış yaşandığı, yüksek oranlarda gerçekleşen bu artışla ormanlar üzerinde ağır bir odun üretimi baskısı oluştuğu tabir ediliyor.
‘Sorun şu merasimle dikilen ağaçlar ormana dönüşüyor mu?’
Ormancılık Siyaseti Uzmanı, Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erdoğan Atmış ve İstanbul Üniversitesi Orman Botaniği Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ünal Akkemik, Türkiye’nin ormanları hakkında konuştu:
81 vilayette tıpkı anda “rekor kıracağız” diye ağaçlandırma çalışması yapıldığını belirten Erdoğan Atmış, “Sorun şu merasimle dikilen ağaçlar ormana dönüşüyor mu? Asıl bunu bizim konuşmamız gerekiyor. Bu merasimler nerede yapılıyor? Yol kenarlarında, üniversite yerleşkelerinde, okul bahçelerinde yapılıyor. Bu tıp merasimlerde dikilen fidanların bir ormana dönüşeceğini söylememiz çok güç. Dönüşmüyor da…” dedi.
‘Ağaçlandırmayla kazandırılmış orman ölçüsü 717 bin hektar, bütün ormanlarımızın yüzde 3,2’si’
Dünya Tarım ve Besin Örgütü’ne (FAO) Orman Genel Müdürlüğü’nün gönderdiği rapordan bahseden Erdoğan Atmış, “O raporda, ‘Türkiye’deki ağaçlandırmayla kazandırılmış orman ölçüsü toplamda 717 bin hektar’ diyor. Yani bütün ormanlarımızın yüzde 3,2’si kadar bir orman. Geri kalan ormanlarımız doğal kendi kendine yetişen ormanlar. 1940’lı yıllardan bu yana yapılan ağaçlandırma yapıyoruz. Ancak bunun lakin 717 bin hektarı ormana dönüşebildi” diye konuştu.
‘Doğal ormanlar da güç santrallerine yollarla havalimanlarıyla yok ediliyor’
Var olan doğal ormanlarında “enerji santralleriyle, yollarla, havalimanlarıyla, katı atık tesisi, sıhhat ve eğitim tesisi” üzere birçok nedenle tahsis edilerek yok edildiğine dikkat çeken Erdoğan, “Ağaçlandırmayla kazanılmış ormandan daha fazla orman, şahsen uygulamalarla bir formda orman dışına çıkmış durumda” diyerek şunları ekledi:
“2008 ile 2019 yılları için Orman Genel Müdürlüğü’nün hazırladığı raporda şöyle diyor, ‘Türkiye’deki ormanların parçalanması 11 yıl içinde yüzde 56 artmış. Büyük ormanlarımızı büyük yollarla, otellerle, termik santralleriyle, elektrik iletim sınırlarıyla paramparça etmişiz. O büyük ormanlar küçüle küçüle 10 hektardan ormana dönüşmüş değerli bir kısmı. 10 hektardan küçük ormanlar yüzde 118 artmış. Bu türlü büyük bir kayıp varken; kalkıp bir okul bahçesine, yol kenarına belirli sayıda fidan dikip, ‘Bakın ormanlarımızı şu kadar arttırdık’ demenin anlamsızlığını anlatmak istiyorum.
Türkiye’de bu ağaçlandırmanın başladığı 2019’dan sonra ağaçlandırmada tabana vuruldu. En düşük ağaçlandırma yapıldı. 2014 ile 2021 yılları ortasında Türkiye’deki odun üretimi yüzde 69 üzere rekor bir oranla arttı. Bu odunu işleyen sanayicilerin yararını arttırmak için yapılıyor. Alınan maksatlar Türkiye’de çok daha ileriye gidecek. 2021’de 32 milyon metreküp odun üretildi. 2005 yılında bu ülkede 13 milyon metreküp odun üretiliyordu. Yazdığımız kitaplarda makalelerde anlattığımız şeyler de var birileri bize kulak versin diye bekliyoruz.”
Orman alanlarında inceleme yaptığını belirten Ünal Akkemik ise, “Toplumun bildiği ormancılık haftamız vardı. Neden mart ayı değil de kasım ayı? Kurak geçen bir devirde o ağaçlandırmayı yaptığınız vakit bakımını yapmak son derece sıkıntı ve fidanların hayata tutunması da riskli. Fidanların tutma muvaffakiyetinin en arttığı devir mart devridir. Bu periyotta toprakta su olur” dedi. Akkemik, şöyle devam etti:
“2019’dan bu yana bir günde milyonlarca fidan dikiliyormuş üzere bir algı oluşuyor. Sanki bu dikilen fidanların yüzde ne kadarı tutuyor? 11 Kasım 2019, 11 Kasım 2020, 11 Kasım 2021’de dikilen fidanların tutma başarısı ne kadardır? Hangi bölgede muvaffakiyet yüksek hangi bölgede muvaffakiyet düşük? Bunlarla ilgili istatistik bizde yok ve ulaşamıyoruz. Bunların oranları bilimsel olarak verilirse o vakit ‘Devam edilsin ya da etmesin’ diye fikrimizi söyleriz.
Bu yaz yaptığımız arazi çalışmalarında yaşlı ağaçların çok azaldığını görüyoruz. Zira çok önemli kesitler var. Depolar sonuna kadar dolu. Bilhassa Karadeniz Bölgesi’nde. Bolu’da yıllarca arazi çalışması yaptım ve oralarda yaşlı köknarlar vardı. Lakin son vakitlerde yaşlı köknarların yerini en fazla 60 yaşlarında ağaçların aldığını görüyoruz. O yüzden biz nefesimizi azaltıyoruz. Ormancılığın yüzyılı hedefleniyorsa mevcut ormanların, doğal yapının korunması için bölümleri durdurmak uygun vakitte fidan dikimini sağlamaktır.”
