Türk Tabipleri Birliği (TTB), TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda 24 Kasım’da görüşülecek Sıhhat Bakanlığı bütçesiyle ilgili “Hekimlerin maaş ve emekli aylığına tesir edecek 7200 ek göstergenin uygulanması ve özel hizmet tazminat oranlarının yükseltilmesiyle maaşlarda en az yüzde 200 oranında artış yapmaya imkan verecek düzenlemeler 2023 yılı bütçe teklifinde yer almalıdır. Hiçbir doktorun, sıhhat işçisinin aylık gelirinde performans fiyatının hissesi yüzde 10’u-15’i geçmemeli, gelirlerinin çabucak tümünün emekliliğe de yansıtıldığı düzenlemeler hayata geçirilmelidir” açıklamasını yaptı.
TTB, bugün genel merkezinde “Sağlık Bakanlığı 2023 Yılı Bütçe Teklifi Sıhhate Ziyanlıdır; Toplum Sıhhati Düşünülerek Yine Yapılandırılmalıdır” başlıklı açıklama yaptı. Açıklamaya TTB Merkez Kurulu 2. Lideri Dr. Ali İhsan Ökten, TTB Merkez Kurulu üyeleri Dr. Adalet Çıbık, Dr. Kazım Doğan Eroğulları, Dr. Nursel Şahin ve Dr. Onur Naci Karahancı katıldı. TTB ismine açıklamayı okuyan Dr. Çıbık şunları söz etti:
“AKP’nin 20 yıllık iktidarıyla geldiğimiz Kasım 2022 prestijiyle bütçe, fakiri daha fakir ve aç, zengini çok daha varlıklı yapan ekonomik ve toplumsal siyasetlerin hayata geçirilmesinin aracı yapıldı. Sıhhat Bakanlığı, Ulusal Eğitim Bakanlığı, Kültür Bakanlığı bütçeleri, topluma sunmakla yükümlü oldukları hizmeti minimum fiyatlı ailelere bile para almadan sunabilecekleri seviyeye çıkartılmadı. Toplumun devlet tarafından sunulmakta olan sıhhat hizmetlerine, eğitim-öğretime, tiyatroya vb. ulaşabilmesi ve yararlanabilmesi için cebinden değerli ölçülerde harcama yapması gerekiyor.
‘Toplam bütçe teklifi bir evvelki yılın teklifine nazaran yüzde 150,3 artırıldı’
Bilindiği üzere, Haziran 2018 genel seçimleri sonrasında uygulamaya giren Partili Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile bütçeyi Cumhurbaşkanlığı hazırlıyor ve Cumhurbaşkanı tarafından bir yasa teklifi olarak TBMM Başkanlığı’na iletiliyor. “2023 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu Teklifi” de 17 Ekim 2022 tarihinde TBMM Başkanlığı’na sunuldu ve Plan ve Bütçe Komisyonu’nda, maalesef basına-halka kapalı olarak görüşülmeye başlandı. Toplam bütçe teklifi bir evvelki yılın teklifine nazaran yüzde 150,3 artırılarak, 4 trilyon 469 milyar 570 milyon 19 bin TL sarfiyat ve 4 trilyon 248 milyar 666 milyon 270 bin TL gelir olarak sunuldu. Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanan beşinci bütçe olmasına rağmen, denk bütçe yapılamamış, daha teklif halindeyken gelirde yaklaşık yüzde 5’lik bir eksiklik yaratılmıştır. Bunun nakdî karşılığı 220 milyar 903 milyon 749 bin TL’dir. O denli ki Ulusal Savunma, Adalet, Dışişleri bakanlıkları başta olmak üzere birçok bakanlığın bütçesinden çok daha fazladır.
‘Az kazanandan az vergi alınacak adil bir bütçe teklifi hazırlanmalıdır’
Cumhurbaşkanlığı, 2023 yılı bütçe gelirlerinin yüzde 86,5’inin vergi gelirlerinden sağlanmasını teklif etmektedir. Diğer bir tabirle Cumhurbaşkanlığı, 2023 yılı bütçe gelirlerinin vergilerden karşılanması planlanan 3 trilyon 673 milyar 735 milyon 478 bin TL’lik kısmının, sırf 638 milyar 975 milyon 349 bin TL’lik kısmının kurumlar vergisi kapsamında şirketlerden ve sermaye sahiplerinden alınmasını teklif etmektedir. Bu teklifin hayata geçirilmesi daha evvelki yıllarda olduğu üzere eşitsizlikleri ve yoksulluğu artıracaktır. Adil değildir. Hakkaniyetsizdir. Sadece bu nedenle dahi kabul edilebilir değildir. Bütçe gelirleri öncelikle kârdan, ranttan, faizden alınacak vergilerle sağlanmalıdır. Besin, ilaç, kitap, su, elektrik, doğalgaz, sıhhat, eğitim başta olmak üzere, mal ve hizmet alımlarında KDV, ÖTV vb. dolaylı vergiler kaldırılmalıdır. Çok kazanandan çok, az kazanandan az vergi alınacak adil bir bütçe teklifi hazırlanmalıdır.
Yaşanmakta olan sıkıntıların yarattığı ihtiyaçlar, bütçe teklifini hazırlayanlar tarafından görülmemiş olacak ki genel bütçe içinde Sıhhat Bakanlığı bütçesinin hissesi, 2022 yılı için yüzde 6,63 iken 2023 yılı için yüzde 6,56 olarak belirlenmiş. Bırakalım artırılmasını, maalesef hissesi azaltılmış. Bu yetmezmiş üzere bakanlığın azalan hissesinin yanı sıra, bakanlığın bütçesi içinde ‘koruyucu sıhhat programının’ hissesi da bir evvelki yıla nazaran azaltılmaktan kurtulamamış; yüzde 33,4’ten yüzde 28,7’ye indirilmesi teklif ediliyor. Yetmiyor. Bakanlık bütçesindeki hissesi 2022 yılında yüzde 64,2 olan ve 2023 yılında yüzde 69,6 olması teklif edilen ‘tedavi edici sıhhat programının’ başında da büyük bir kara delik var: Kent hastaneleri! Sıhhat Bakanlığı 2023 Yılı Bütçe Teklifi; ‘tedavi edici sıhhat programı’ için ayrılan bütçenin yüzde 22,9’unun kent hastanelerinin işverenlerine kira bedeli ve hizmet alım bedeli olarak ödenmesini içeriyor.
‘SGK primlerini çıkardığımızda bütçeden kişi başına bin 513 lira düşüyor’
Türkiye’de yaşayan milyonlarca mülteci ve göçmen ‘görmezden gelindiğinde’ bile Sıhhat Bakanlığı bütçesinden kişi başına yaklaşık 3 bin 370 TL düşüyor. Sıhhat Bakanlığı bütçesinden çalışanlara yapılacak ödemelerle toplumsal güvenlik kurumlarına yatırılacak primleri çıkarttığımızda, kişi başına düşen hissenin bin 513 TL’ye gerilediğini görüyoruz. Kelam konusu eksiltmelere, kent hastanesi işverenlerine yapılan ödemeleri de eklediğimizde, 2023 yılı için Sıhhat Bakanlığı’nın direkt kişi başına yapabileceği harcamanın bin 8 TL’ye düştüğünü görüyoruz. Üst teneffüs yolu enfeksiyonlarının arttığı bir periyotta Sıhhat Bakanlığı ve SGK tarafından sıhhat işçilerinin mesleksel riskleri dikkate alınarak hak görülmeyen grip aşısının, 250 TL’ye satıldığı bir Türkiye’de, Sıhhat Bakanlığı bütçesini kişi başına düşen ölçüsü üzerinden değerlendirildiğimizde de kabul edilemez buluyoruz.
‘Tedavi hizmetleri için 917 TL harcama yapılmasının planlanıyor’
Sağlık Bakanlığı 2023 Yılı Bütçe Teklifi, programlar ve ekonomik sınıflandırma seviyesinde incelendiğinde, sıhhat hizmeti sunumu kapsamında Esirgeyici Sıhhat Program ve Tedavi Edici Sıhhat Programı olmak üzere, iki ana programdan oluşmaktadır. Sıhhat Bakanlığı, 2023 yılı bütçesinde başlangıç ödeneğinin yüzde 28,7’sinin yani 84 milyar 39 milyon 447 bin TL’nin hami sıhhat programına, yüzde 69,6’sının yani 204 milyar 35 milyon 173 bin TL’sinin de tedavi edici sıhhat programına ayrıldığı görülmektedir. Teklifte yer alan her iki ana program kapsamında, Sıhhat Bakanlığı tarafından istihdam edilen çalışanların sarfiyatı ile toplumsal güvenlik devlet primi sarfiyatı dışarıda tutulup hesaplama yapıldığında, Sıhhat Bakanlığı 2023 yılı başlangıç ödeneğinde direkt esirgeyici sıhhat programı için ayrılan hissenin 51 milyar 898 milyon 721 bin TL’ye, direkt tedavi edici sıhhat programı için de 79 milyar 809 milyon 554 bin TL’ye kadar azaldığı görülmektedir. Buna nazaran, Sıhhat Bakanlığı tarafından 2023 yılı boyunca kişi başına gözetici sıhhat hizmetleri için 596 TL, tedavi hizmetleri için de 917 TL harcama yapılmasının planlandığı görülmektedir. Yıllık enflasyonun yüzde 180’leri bulduğu, çabucak her şeyin fiyatının neredeyse ayda hatta haftada birkaç kere arttığı günümüzde, bir kere daha ‘bu bütçe kabul edilemez!’ diyoruz. Sıhhat Bakanlığı’nın 2023 yılı için bütçe teklifi 675 milyar TL’den, genel bütçe toplam sarfiyatının yüzde 15’inden daha az olmamalıdır.
Şehir hastaneleri için yapılmış olan sözleşmeler
Sağlık Bakanlığı bütçe teklifinde hala hizmet sunmakta olan kent hastanelerine, 2023 yılı prestijiyle, tedavi edici sıhhat programı kapsamında kira bedeli olarak 27 milyar 716 milyon TL, hizmet alımı için de 18 milyar 946 milyon TL olmak üzere, toplam 46 milyar 662 milyon TL ödenmesinin planlandığı görülmektedir. Kelam konusu bedel, Sıhhat Bakanlığı’nın tedavi edici sıhhat programına ayrılan toplam bedelin yaklaşık yüzde 23’ünü, çalışan fiyatı ile toplumsal güvenlik kurumuna devlet pirimi sarfiyatının çıkartılması sonrasında kalan tedavi edici sıhhat programı toplam bedelinin ise yüzde 59’unu oluşturmaktadır. Bu türlü bir tercihi kabul etmiyoruz. Halkın sıhhat hizmetleri için ayrılan parası bir avuç şirkete aktarılmamalıdır. Kent hastaneleri için yapılmış olan kontratlar rastgele bir tazminat ödenmeden feshedilmeli, planlanan ödemeler durdurulmalı ve kent hastaneleri daha fazla vakit kaybetmeden devlet hastanelerine dönüştürülmelidir.
7200 ek gösterge
Bunların yanı sıra, bilindiği üzere Türkiye’de emek gücünü satarak yaşamak zorunda olanların tümü üzere doktorlar ve sıhhat işçileri de AKP hükümetleri periyodunda daha da fakirleşmiş ve geçinemez hale gelmiştir. Bütçe teklifinde tabiplerin maaş ve emekli aylığına tesir edecek 7200 ek göstergenin uygulanması ve özel hizmet tazminat oranlarının yükseltilmesiyle maaşlarda en az yüzde 200 oranında artış yapmaya imkan verecek düzenlemeler 2023 yılı bütçe teklifinde yer almalıdır. Hiçbir tabibin, sıhhat işçisinin aylık gelirinde performans fiyatının hissesi yüzde 10’u-15’i geçmemeli, gelirlerinin çabucak tümünün emekliliğe de yansıtıldığı düzenlemeler hayata geçirilmelidir.
‘Sağlık Bakanlığı gerekli düzenlemeleri yapmalı’
Sağlık Bakanlığı 2023 yılı bütçe teklifinde yer alan amaçların neredeyse hiçbiri kabul edilemez. Sıhhat Bakanı, 24 Kasım 2022 tarihinde TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda yapacağı; Sıhhat Bakanlığı 2023 Yılı Bütçe Teklifi konuşmasından evvel gerekli düzenlemeleri yapmalıdır. Bakanlığın bütçesinde yapılacak düzenlemeler; halkın sıhhatinin korunması ve geliştirilmesi önceliğiyle toplumun sıhhat problemlerinin en kısa müddette ve kamusal olarak çözülmesi, tabiplerin ve sıhhat işçilerinin çalışma şartlarının ve özlük haklarının insan hayatına yakışır, günümüzün şartlarına uygun hale getirilmesi ve şiddetin önlenmesi öncelikli maksatlarıyla gerçekleştirilmelidir.”