Ticaret odaları yasa zoruyla üye olan şirketlere borç bakiyesi bildirmek dışında ne iş yapar? “Ne yapmaz ki?” diye karşılık verileceğini varsayım ediyorum. “Turistik tesis kurup işletir, özel üniversite kurup işletir, iş merkezi inşa eder, işletir”… Say say bitmez. Hoş lakin bunlar üyelerinin mesleksel faaliyetlerini kolaylaştırmak için kurulmuş kamu kurumlarının değil özel dal şirketlerinin ya da vakıfların yapmaları gereken işler değil mi? Bir kamu kuruluşu, yüz milyonlarca dolarlık işlere neden girer?
Odalar kanunla kurulmuş kamu kuruluşları. Kanunda kuruluş emelleri şöyle sıralanıyor: “Üyelerinin gereksinimlerini karşılamak, mesleksel faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, mensuplarının birbirleri ve halk ile olan bağlarında dürüstlüğü ve inancı hâkim kılmak üzere mesleksel disiplin, ahlâk ve dayanışmayı korumak….” Osmanlı’daki ahi teşkilatlarının bugüne uyarlanmış hali üzere, ne güzel… Üyelerinin mesleksel faaliyetlerini kolaylaştırmak için kurulmuş bir “kamu” kuruluşunun inşaatçılıkla, işletmecilikle, üniversitecilikle işi ne pekala?
“Üyeler bu hizmetlerden yararlanıyor” denecektir. İstanbul Ticaret Odası’nın 350 bin üyesinden yüzde kaçı yararlanıyor mesela? Yüzde 1? Yüzde 3? Yüzde 5?
Ticaret odalarının özel üniversite kurup on binlerce lira fiyatla psikoloji eğitimi vermesinin mantığı nedir mesela? Ve bu üniversitelerin mütevelli heyetleri neden AKP’li eski milletvekilleri ve bürokratlarla dolu? Biri bana açıklayabilir mi?
Bir şirket makus yönetilirse yaptırımı ağırdır: İflas eder. Bir oda makus yönetilirse? “Üyeleri idaresi değiştirir” diyeceğim lakin o kadar kolay değil. Şu ortalar sanayi ve ticaret odalarında seçimler var. İstanbul Ticaret Odası tam da seçim devrinde üyelerine üyelik aidatlarını bildiren yazılar göndermiş. Bir-iki kişilik mikro şirketlere bile binlerce lira borç çıkarılmış. Tesadüfe bakın ki, üyelik aidatını ödemeden oy kullanılamıyor. Neden? Üyesi olduğum mesleksel kuruluşun yöneticisini seçme hakkımın borcum münasebet gösterilerek kısıtlanması demokrasinin üniversal unsurlarına ters değil mi? Böylesi fakat vergi ödeyen erkeklerin oy kullanabildiği eski çağlarda vardı. Ne farkı var?
Geliyoruz ticaret odalarının en tuhaf kısmına. Tesadüfe bakın ki, Türkiye’nin dört bir yanındaki ticaret odalarının tümü iktidar partisine gönül vermiş iş insanları tarafından yönetiliyor. Buna İzmir dahil. Halkın yarısının muhalefet partilerine oy verdiği, iktidar partisinin büyükşehir belediyelerinin birçoğunu kaybettiği bir ülkede nasıl oluyor bu?
İktidara gönül vermiş derken, AKP’yi destekleyen lakin siyasi görüşünü yöneticisi olduğu odanın mesleksel faaliyetlerine karıştırmayan iş insanlarını kastetmiyorum. İstanbul Ticaret Odası Lideri Şekip Avdagiç şöyle diyor mesela: “Bizim şu andaki siyasi büyüğümüz Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’dır. Biz onun siyasetlerini desteklemek için sorumluluk hissediyoruz. Hiç de saklamıyoruz. Bizim bir misyonumuz de şu anda ülkenin bekası için çalışan Cumhur İttifakı’nı takviye verme konusunda kendimizi sorumlu hissediyoruz. Seçilirsek duruşumuz bu türlü olacaktır.”
Bu rahatlık nereden geliyor? Aidat borcu olanların oy kullanamamasından ve bir ucundan bir ucuna ağır trafikte 3-4 saatte gidilebilen bir kentte seçimin tek merkezde yapılmasından olabilir mi sanki?
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne bağlı 365 oda ve borsada 1 Ekim prestijiyle seçimler başladı. Adana, Balıkesir, Bursa, Denizli, Afyonkarahisar’daki birtakım oda ve borsalarda mevcut liderler devam ederken, kimilerinde ise yeni adaylar tercih edildi. BirGün’ün haberine nazaran Ordu Ticaret ve Sanayi Odası’nda başkanlığı 2009 yılından beri kesintisiz yürüten Servet Şahin seçimi kaybetti. Şahin’in Cumhur ittifakına yakın olduğu biliniyordu. Muhalefetin desteklediği öbür aday olan Levent Karlıbel’in listesi seçimlerde büyük fark attı.
Van’da ise 2019 yılında AKP’nin Van Büyükşehir Belediye Lider Adayı olan Necdet Takva, CHP’den milletvekili aday adayı olan Zahir Kandaşoğlu’na karşı kaybetti.
Sırada İstanbul Ticaret Odası seçimi var. İstanbul’da da ticaret odası iktidarın art bahçesi olmaktan çıkmalı. “Muhalefete yakın bir aday kazansın” demiyorum, hayır! Omurgalı, üyelerin çıkarı için çalışacak bir aday kazansın.
