17 Ağustos sarsıntısının 24 yılında spekülatif zelzele senaryolarının toplumda yarattığı kaygı hakkında açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Şener Üşümezsoy, toplumun zelzele konusunda bilinçlendirilmesi ve olumlu adımlar atmasından çok “kaderciliğe” sevk edildiğini söz etti.
Söz konusu zelzele senaryolarının hepsinin spekülatif senaryolar olarak Kuzey Marmara kenarında yahut Kuzey Marmara kenarındaki İstanbul’a yakın faylar üzerine kurulmuş olduğunu belirten Üşümezsoy, EMSC (Avrupa Akdeniz sismoloji merkezi)’nin Marmara Denizi’ndeki Kuzey Anadolu fayının çukurlarının güneyden geçtiğini göstererek bu modellerin hepsini çöpe attığına değindi.
Bilim dışı ilan edilen zelzele senaryolarının İstanbul’daki inşaat bölümünün endüstriye dönüşmesine ve endüstrinin de ihracat yapmasına yönelik bir siyasete hizmet ettiğinin altını çizen Prof. Dr. Üşümezsoy, İstanbul’a neler yapıldığını açıkladı. Üşümezsoy, “2005 yılında ‘Bir Taşla Üç Kuş Vurmak’ diye bir makale yazmıştık. Kelam konusu makaledeki birinci taştaki kuş, toprakların yahut emlaktaki binaların sarsıntıya dayanıksız olduğu nedeniyle topluca yıkılmasına neden olan bir karardı. Buradaki emel âlâ yerlerdeki, yani rant yerlerindeki toprakların ele geçirilmesi ve zelzele için hayata geçirilmesi beklenen binalar yerine yeşil alanlarda ve askeri alanlardaki toprakların ‘büyük zelzele olacak’ denilerek imarlı yere çevrilmesiydi” dedi.
İSTANBUL ZELZELESİ SPEKÜLASYONUYLA İSTANBUL’A NE YAPILDIĞINI 3 UNSUR İLE AÇIKLADI
Söz konusu makaledeki ikinci kuşu da Üşümezsoy “imara açılan bölgelerde yapılan lüks binaların yurt dışına ihraç edilmesi, öteki bir deyişle yurt dışından müşteri bulunması” olarak tanımladı. Üşümezsoy, buradaki gayenin da İstanbul halkının sarsıntıya güçlü binalara geçmesinden çok lüks ihracata yönelik milletlerarası dünyaya yönelik bir binaların yapılmasının önünü açmak olduğunu tabir etti. Makaledeki üçüncü kuşun ise tüm yapılan bu rant faaliyetin hukukî formunu bulmak olarak açıkladı.
1999’dan beri kentsel dönüşüm için memleketler arası medyaların daima olarak ‘deprem’ olumsuzluğunu ön plana çıkarmasını eleştiren Üşümezsoy, dedi.
EMSC GERİLİM DOLU FAYI AÇIKLADI
“Emsc’nin yıllardan beri yaptığı her zelzelenin fay tahlilini ve bölgenin gerilim rejimini gösteren incelemeleri sonrası gerilim dolu fayın Yalova Çınarcık sınırı boyunca uzanan Batı Marmara çukurunda bulunan Tekirdağ Güney kenarındaki Marmara adasının kuzeyinden geçtiğini vurgulamıştır”
4 numaralı haritada Yalova’da olan 4 büyüklüğündeki sarsıntının Yalova düzlüğünden doğu batı taraflı uzanan fay düzleminde olduğunu söz etti.
Üşümezsoy “Biri çukurların tam ortasından giren uzunluktan boya giden bir fay modeli kurulmuştur. ‘180 kilometre fay 8.1 ve 7.8 şiddetinde kırılacak denmiştir’ fakat ne bu türlü bir fay vardır ne de bu türlü bir sarsıntı riski olabilir. ‘Marmara Denizi’nin Kuzey kenarında sarsıntı riski 30 yıl içinde beklenmektedir’ üzere bir açıklama yapılmaktadır ancak bu modeli şahsen ortaya çıkartan kişi çürütmüştür” dedi.
Bir öteki modeli açıklayan Üşümezsoy, “Adalar ve Kumburgaz fayı Silivri ve Tekirdağ çukurunun ortasından geçen fay ile birleştirmiştir. Bu model daha sonra diğer bir zelzele bilimci tarafından da benimsemiş ama bu modele nazaran Adalar fayı orta sırtta devam eden Kumburgaz fayı – Silivri çukuru ve Tekirdağ fayı birleşerek bir seferde kırılmıştır ve 7.7’lik sarsıntı yapar denilmiştir. Daha sonra ise bu Adalar fayı düşey fay yahut kırılmış olarak ortaya çıkmış ve Yeşilköy’den başlayıp Gaziköy’e kadar giden 110 kilometre fay 7.4’lük zelzele olacak denmiştir ve zelzele bilimci üzerinde çalışma yapınca 110 kilometrelik bir fay olmadığını fark etmiştir. 2 modüllü fay olduğu tespit edilmiştir. Tekirdağ’daki fay kırılmış orta sırtta fay vardır’ denilmiştir” açıklamalarında bulundu.
DEPREM İSTANBUL’UN HANGİ BÖLGESİNDE BEKLENİYOR
Her iki durumda da görüldüğü üzere Kuzey Marmara kenar faylarının ortadan yahut kenardan geçmesi durumunda “Kuzey Anadolu fayı olamazlar” diyen Üşümezsoy durumu şöyle açıkladı:
“Bu bölgenin deformasyonunu incelendiğinde burada büyük zelzelelerin yaratılacağı fayların olamayacağı doğrulanmıştır” dedi.
Üşümezsoy paylaştığı harita ile EMSC’nin datalarını kullanarak Batı Anadolu’nun haritada görüldüğü üzere güneydoğuya gerçek saatin aksisi tarafında döndüğünü ve Kuzey Anadolu fayının güneye gerçek döndüğünü gösterdi.
Bu manada batıya giden fayın Marmara Bölgesi’nin Güneydoğu’ya yanlışsız saatin karşıtı istikametinde dönmesi sürecinde fayın güneybatıya yanlışsız büküleceğine değinen Üşümezsoy “Kuzey Marmara kenar fayına ilerlemesi mümkün olmadığı üzere o fay temel olarak Marmara Denizi’ne açılırken gelişmiş bir faydır. Kuzey Anadolu fayı ise bu açılmış faylar ortasına giren yeni yan atımları rejimin bir eseridir. Üstteki 2 haritada görüldüğü üzere 1999 sarsıntısında kırılmış Karamürsel çukurunun Güney kenarında kırılmıştır. 1894 sarsıntısının öncesinde Çınarcık çukuru hatta doğu Marmara çukurunun Güney kenarında kırılmıştır” dedi.
Üşümezsoy “’1999 zelzelesinden çabucak sonra Marmara’da bundan sonra beklediğimiz büyük bir sarsıntı yoktur’ dediğimiz vakit herkes karşı çıkmaktaydı. Şu anda konuşanlar da 250 yılda bir sarsıntıların olduğuna değiniyor. Halbuki kırılmayan yalnızca Kumburgaz çukurunun üzerine bindirilen Kumburgaz sırtı Silivri sırtının indirme fayı kalmıştır. Lakin o da Kuzey Anadolu fayı değildir. Bu gerçekle kimseyi yüzleşmek istememektedirler. Hayali bir formda İstanbul’a yakın yerlerden geçen farlarda sarsıntılar aramaktadırlar” dedi.
