İsrail’de bir yıl evvel yalnızca Binyamin Netanyahu gitsin diye birbirlerine hiç benzemeyen sekiz partinin kurduğu koalisyon, eski başbakanın tekrar iktidara dönmesini engelleyemedi. Son üç yıl da beşinci kere seçime gidilen ülkede, İsrail basının tabiriyle “Bibi süper bir geri dönüşe” imza attı.
Kaybettiği 12 yıllık iktidarının akabinde, hakkındaki rüşvet, dolandırıcılık, itimadı berbata kullanma üzere ağır suçlamalara karşın tekrar seçilmesi çok değişik natürel. Netanyahu’nun. Başkanı olduğu Likud Partisi müttefikleriyle birlikte İsrail parlamentosundaki 120 sandalyenin 64’ünü kazanarak “Bibi zıddı koalisyonu” devirdi.
Tarihin en sağcı hükümeti
Netanyahu başkanlığındaki hükümet için “ülke tarihinin en sağcı hükümetlerinden biri” deniyor. Zira Yahudi milliyetçisi partiler ile ortodoks/ultra ortodoks dinci partilerce oluşturulmuş bir koalisyon hükümeti nihayetinde. Bu partiler ortasında homofobik Noam partisi ile çok sağcı Yahudi Gücü üzere partiler de var. Yahudi Gücü’nün başkanı ırkçılıktan karar giymiş Itamar Ben-Gvir, düşünün artık.
Ben-Gvir o denli bu türlü değil, azgın bir sağcı. 1995 yılında, daha sonra bir öteki sağcı tarafından öldürülen eski Başbakan Yitzak Şamir’i tehdit etmesiyle biliniyor. Ayrıyeten, İsrail idaresi tarafından “terörist grup” olarak ilan edlen bir örgütün de militanıydı. Artık hükümet ortağı. Olacak şey değil.
Değil fakat hakikaten derler ya “şaka gibi” diye, Kamu Güvenliği Bakanı olarak İsrail polisinin başına getirilmesi bekleniyor bu adamın. Çok lakin çok kısa bir müddet evvel sonda, İsrail polisini kendilerine taş atan Arap göstericilere ateş etmeye çağırıyordu. Seçim kampanyası boyunca “ılımlı” bir manzara sergileyen Netanyahu’nun müttefiki bu türlü biri işte.
İlk amaç Yüksek Mahkeme
Anlaşılan o ki İsrail halkının birçok, devrilen sağcı koalisyon hükümetinden “daha sağcı, daha dinci bir hükümet” istedi. Kimi İsrailli siyasi analizcileri bunun nedenini halkın “hantal, maharetsiz, liberallerin kölesi üzere görünen bir idareden bıkmasına” bağlıyor. “Hantal, maharetsiz, liberallerin kölesi” üzere görülen kurumlardan biri de herhalde İsrail Yüksek Mahkemesi olmalı. Görünen o ki, Yüksek Mahkeme’nin etkisiz hale getirilmesi eforları ağırlaşacak. İsrail sağı bunu öteden beri istiyordu zira. Yüksek Mahkeme işgal altındaki Batı Şeria’da yerleşim yerleri yapma, göçmenleri hudut dışı etme, azınlık haklarını kısıtlama konusunda birçok vakit direnen bir mahkeme. İsrail hala bir hukuk devleti ise bu mahkeme sayesindedir bu ortada.
Obama sevmedi, Biden de sevmeyecek
Eski ABD Lideri Barack Obama, malum Demokrat’tır, Netanyahu’dan pek hazzetmezdi. Şimdiki Demokrat Lider Joe Biden da, hele bu kadar sağcı bir hükümetin liderliğini yapacak olan Netanyahu’dan pek hoşlanacak üzere görünmüyor. Eski Lider Donald Trump ile daha yeterli anlaşıyordu Netanyahu. ABD elçiliğinin Kudüs’e taşınması kararını, öbür ABD liderlerinin 22 yıl boyunca ertelemelerine karşın, Trump uygulamaya koymuştu.
Trump Ocak 2020’de Filistinlilerin katılmadığı Filistinsiz “Ortadoğu Barış Planı”nı dünyaya duyurduğunda yanıbaşında Netanyahu vardı. Ayrıyeten 13 Ağustos 2020’de Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile İsrail ortasında yapılan Barış Muahedesi (İbrahimi Anlaşmaları) lakin Trump’ın devreye girmesiyle yapılabilmişti. Yani Trump’la kurduğu bu “muhabbeti” Biden’la kurabileceği kuşkulu Netanyahu’nun.
Henüz hükümeti kurmadığı için, çok sağcı Itamar Ben-Griv’e kabinesinde yer verecek olursa Demokrat Biden ile mutabakatı daha da sıkıntı olacak. İsrail’in herhalde en istemeyeceği gelişme bu olur. Şahsî olarak Demokrat ya da Cumhuriyetçi, hiç bir ABD Başkanı’nın gerçek manada bir “demokrat” olacağına inanmasam da, ABD iç siyasetinde muhtaçlık duyduğu İsrail dayanağının, dünya siyasetinde pek de lehine olmayacağını bilen Liderleri vardır ABD’nin. Biden da onlardan biri.
Netanyahu’nun altıncı defa üstlendiği Başbakanlığındaki birinci en kıymetli imtihanı ABD ile olacak yani. Orta seçimlerden -bence- güçlü çıkan Biden, iki yıl daha koltukta. Bu Netanyahu için şiddetli bir iki yıl olabilir.
“Netanyahu sağcılığını” yönetim eden sadık dost ABD, fazlasını taşımak istemeyebilir. Kendi sağcılarıyla uğraşmak zorundayken üstelik.
