İklim Değişikliği ve Siyasetleri Uygulama ve Araştırma Merkezi İdare Heyeti Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş, geçen yıl yaşanan kuraklığın hâlâ devam ettiğini belirterek, kuraklık nedeniyle hububat ekiminde sorun yaşanabileceği uyarısı yaptı. Türkeş, kuraklığın yağış meblağının olağan seviyenin altında kalmasıyla ortaya çıkan, arazi kaynakları üretim sistemlerini olumsuz biçimde etkileyen, önemli hidrolojik dengesizliklere yol açan ve genel olarak şiddet ya da büyüklük, sıklık ile mühlet ve coğrafik yayılış bileşenleriyle ele alınan üç boyutlu bir tabiat olayı olduğunu söyledi. Kuraklık cinsleriyle ilgili bilgi veren Türkeş, şu bilgileri paylaştı:
“Meteorolojik kuraklık, yağış toplamlarının muhakkak bir vakit devrinin uzun müddetli ortalamalarından, ortancasından ya da normalinden sapma olarak tanımlanır ve bu tanımlama ekseriyetle bölgeseldir. Ziraî kuraklık, bitki kök zonundaki toprak neminin ya da yarayışlı suyun, bitkinin büyüyüp gelişmesi için kâfi olmadığı durum halinde tanımlanabilir. Bilhassa büyüme devri boyunca, bitkinin suya en hassas olduğu periyotta toprakta kâfi nemin olmadığı şartta ziraî kuraklık oluşur. Hidrolojik kuraklık ise uzun vadeli yağış eksikliği sonucunda ortaya çıkan, yüzey ve yeraltı su varlığındaki azalma olarak isimlendirilir. Sosyoekonomik kuraklık ise meteorolojik, ziraî ve hidrolojik kuraklıkların şiddeti ve mühleti arttıkça, sonuçlarının neden olduğu durumdur.”
‘Geçmişte yaşanan kuraklıklardan daha tesirli olacak’
Türkiye’nin kuraklık datalarını yorumlayan Türkeş, geçmişteki kuraklıkların en etkilisinin 2007 ve 2008 yıllarında yaşandığını, bunun eserlerde önemli bir rekolte kaybına yol açtığını anımsattı. Türkeş, “Yağışların az olması, sıcaklıkların yüksek olması, buna bağlı olarak buharlaşmayla tetiklenen ve tesirli olan uzun vadeli kuraklıklar, yani ziraî ve hidrolojik kuraklıklar yaşandı. Pek çok çalışma bize gösteriyor ki iklim değişikliğinin tesiriyle gelecekte kuraklıkların şiddeti, sıklığı artacak. Artık her yaz, çok daha yüksek sıcak hava dalgalarının sayısının, müddetinin, şiddetinin geçmişten daha kuvvetli olabileceğini söylemek mümkün” diye konuştu.
Türkiye’de bu yılın rahat geçtiğini lakin 2021’de genel olarak tahıllarda, bilhassa buğdayda rekolte kayıplarına neden olan kuraklıklar yaşandığını vurgulayan Türkeş, Meteoroloji Genel Müdürlüğünün standartlaştırılmış yağış indisi (SPI) haritalarını kaynak göstererek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bu haritalarda son 3 aylık yağış tahliline baktığımızda Doğu Anadolu’nun bir kısmında meteorolojik kuraklık tesirli. 6 aylık tahlile baktığımızda Akdeniz yağış rejiminin hâkim olduğu Ege, Akdeniz kıyıları, İç Anadolu’nun bir kısmı, Konya Havzası’nın bir kısmı ile Doğu Anadolu’nun kıymetli bir kısmında şiddetli; Doğu Akdeniz ile Doğu Anadolu’nun batısında çok şiddetli ve çok kuraklıklar tanımlanmış durumda. Bir diğer deyişle 2019 sonunda başlayan, 2020’de Türkiye’nin bir kısmında, 2021’de İç Anadolu, Doğu Anadolu ile Akdeniz’de tesirli olan kuraklık, 2 yıllık hesaplamalarda Türkiye’nin kuzeyi ve Batı Karadeniz kısmı dışında ülkemizin büyük bir kısmında hala devam ediyor.”
‘Türkiye’de ziraî ve hidrolojik kuraklık yaşanıyor’
2 yıllık yağış tahlillerine bakıldığında Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin şiddetli kuraklıkla karşı karşıya olduğunu kaydeden Türkeş, iklim değişikliğinin uzun müddetli ortalamalara nazaran yalnızca çok yağışlara yol açmadığını, şiddetli, çok şiddetli ya da fevkalâde şiddetli kuraklıklara da neden olduğunu tabir etti.
Türkeş, “Türkiye’de yağış rejimi, dünyanın birçok bölgesinde olduğu üzere değişiyor. Bir yandan kuraklıkları, öteki yandan da sıcaklıkların şiddetlenmesiyle kuraklıkların çok daha tesirli olmasına yol açan buharlaşma ve nem artışını yaşıyoruz” diye konuştu.
Türkeş, yalnızca yağışı değil, buharlaşma datalarını de içeren Standartlaştırılmış Yağış Buharlaşma İndisi (SPEI) tahlillerine bakıldığında Batı Karadeniz ile Türkiye’nin kuzey kısımları dışında, Batı Anadolu, İç Anadolu ve Akdeniz’in büyük bir kısmı, Toroslar, İç Anadolu’nun güneyi, Doğu Anadolu’nun bir kısmının kuvvetli ve şiddetli kuraklık yaşadığına dikkati çekti.
Kuraklığın Avrupa’da, birden ve yüksek sıcaklıklarla yaşandığı için çok gündem olduğuna fakat Türkiye’de uzun müddetli tahlillere bakıldığında ziraî ve hidrolojik kuraklık yaşandığının altını çizen Türkeş, şöyle devam etti:
“Aslında 2021’de yaşanan kuraklık bizde bitmiş değil. Hava olaylarıyla, kısa periyodik yağışlı periyotlarla bunu karıştırabiliyoruz. Kuraklık hem bugün, hem de gelecekte Türkiye’nin iklim değişikliği ve şiddetli hava olayları açısından en kıymetli gündem unsurlarından biri olacak. Yaptığımız çalışmalarda gelecekte Orta ve Doğu Karadeniz ile Kuzeydoğu Anadolu kısmı dışında kuraklıkların sıklığının ve şiddetinin artacağını bekliyoruz. Kuraklık bizim için değerli ve önemli bir tehlike, bunu hayatın tüm alanlarında tüm dallarda dikkate almak zorundayız.”
‘Sıcak ve kurak sonbaharın içindeyiz’
Türkiye’nin bu sonbahara da kurak girdiğine vurgu yapan Türkeş, konuşmasını şöyle tamamladı:
“Tıpkı 2019 ve 2020’de olduğu üzere sıcak ve kurak sonbaharın içindeyiz. Umarım önümüzdeki günlerde bir yağış olur. Sıcaklıkların yüksek olması nedeniyle buharlaşmayla topraktaki nem kaybı da yüksek. Kasımda hububat ekiminde sorun yaşanabilir. Bunun rekolteye de olumsuz tesiri olabilir. Önümüzdeki günlerde Orta ve Doğu Karadeniz kıyı nesli ile Kuzeydoğu Anadolu kısmı dışında Türkiye’de yaşadığımız görece sıcak ve çok kurak şartları giderebilecek bir hava olayı yok.”
