Ana deniz ticaret yollarındaki navlun fiyatları, yüksek enflasyonun tüketici talebini düşürmesinin ve artan stoklarla global tedarik zinciri meselelerinin hafiflemesinin akabinde konteyner fazlalığıyla düşmeye devam ediyor. Navlun piyasasındaki nakliyat fiyatlarının göstergesi olarak bilinen ve global iktisadın öncü göstergelerinden olan Baltık Kuru Yük Endeksi (Baltic Dry Index-BDI), yıl başında 2 bin 200 puan düzeylerinde bulunurken, 24 Kasım prestijiyle bin 242 puan düzeyinde seyretti.
Küresel ticaretin 12 değerli deniz yolu şeridindeki konteyner navlun oranlarını ölçen Freightos Baltık Global Konteyner Endeksi’nin kıymeti ise (40 inç HC konteyner maliyeti) bu yılın başında 9 bin 293 dolar düzeyindeyken, 24 Kasım prestijiyle 3 bin doların altına indi.
Yine endekse nazaran, Çin’den ABD’nin batı kıyıları bölgesine konteyner maliyeti, Ocak 2022’ye nazaran yüzde 75’ten fazla düşerek 2 bin 100 doların altına indi. Asya’dan Avrupa’ya gönderilen bir konteynerin maliyeti de yüzde 60’tan fazla gerileyerek 4 bin 300 dolar düzeyine indi
Denizcilik danışmanlık şirketi Drewry tarafından hazırlanan Dünya Konteyner Endeksi de 39 haftadır arka arda düşüşünü sürdürüyor. Endeks bu hafta yüzde 7 düşerken, 24 Kasım’da 40’lık konteynerin spot navlun fiyatlaması 2 bin 404 dolar olarak belirlendi.
Bu sayı Eylül 2021’de görülen 10 bin 377 dolar tepe düzeyinin yaklaşık yüzde 77 ve 5 yıllık ortalama olan 3 bin 768 doların yüzde 36 altında kaldı. Yılbaşından bu yana ise ortalama fiyatlama 6 bin 826 dolar oldu.
Deniz yolu ile nakliyatta çok büyük arz fazlası bekleniyor
Küresel olarak tüm malların yüzde 90’ından fazlası gemi ile taşınıyor ve bu nedenle konteyner nakliyeciliği dünya ticaretinin can damarı olarak görülüyor.
COVID-19 salgınıyla dünya ticaretinin yaklaşık yüzde 90’ının yapıldığı deniz yolunda “boş konteyner krizi” başlamıştı. Evvel, Uzak Doğu, Amerika ve Avrupa pazarında başlayan navlun fiyatlarındaki (geminin yük taşıma ücreti) artışlar, dünyanın çabucak her yerinde hissedilmişti.
Navlun fiyatları konteyner bulunamamasının tesiriyle kelam konusu periyotta 10’a katlanırken, konteyner bulmak da zorlaşmıştı. Uzak Doğu-Avrupa çizgisinde COVID-19 öncesinde 2 bin dolar düzeyinde olan navlun fiyatları, 20 bin dolara dayanmıştı.
Özellikle Çin’den ABD’ye gelen gemiler yükünü boşaltamadığı için kısa müddette dönememiş ve bu da arz meselesini derinleştirmişti. Bilhassa ABD ve Çin’de yüzlerce konteyner gemisi limanlara erişmek için sırada beklemişti.
Otomotivden tüketim gereçlerine, dokumadan mobilyaya kadar birçok endüstrici, lojistik aksaklıklar nedeniyle siparişlerini vaktinde teslim edememiş, orta malların dağıtımı vaktinde yapılamadığı için üretimlerini ertelemek yahut azaltmak zorunda kalmıştı.
COVID-19 salgını doruğunda konteyner kıtlığı varken, global iktisat artık talep düşmesiyle tam aykırısı “kapasite fazlası” problemiyle karşı karşıya.
Küresel tüketici talebinde düşüşle konteyner depoları dolarken, deniz nakliyeciliği kesiminde navlun alanı arz fazlası artıyor.
Uzmanlar, salgın periyodunda yaşanan darboğazlardan sonra, 2023 ve 2024 üzere erken bir tarihte deniz yolu ile nakliyecilikte çok büyük bir arz fazlası bekliyor.
Uzmanlar, her şeyden evvel değişen tüketici harcamalarını konteynerlere düşen talebin nedeni olarak görürken, Rusya-Ukrayna savaşı ve güç krizinin tetiklediği yüksek enflasyonun yol açtığı potansiyel bir global resesyon yerinin navlun fiyatlarını aşağı çektiğini belirtti.
Tüketim eserlerine COVID-19 sonrası talep artışının yavaşlaması, yüksek güç maliyetleri, perakendeciler ve üreticilerin de mallarını olağandan daha erken tedarik etmesinin bu düşüşe katkıda bulunduğunu belirtti.
Deniz nakliyatında kapasite fazlası artıyor
Avusturya merkezli milletlerarası nakliye ve lojistik şirketi Gebrüder Weiss’in İdare Şurası Üyesi ve Hava ve Deniz Nakliyatı Genel Müdürü Lothar Thoma, son birkaç ayın darboğazlarından sonra, deniz nakliyatında artık kapasite fazlasının tekrar arttığını söyledi.
Thoma, navlun oranlarının son haftalarda değerli ölçüde düştüğünü ve şimdiden “korona öncesi seviyeye” geri döndüğünü belirterek, “Bunun nedeni öncelikle Ukrayna savaşı ve güç krizinin tetiklediği global iktisadın soğumasıdır. Resesyon, kargo alanı fazlalığı ile karşılanan nakliye talebinin azalmasına yol açar. Yeterli haber ise tedarik zincirleri tekrar daha öngörülebilir ve muteber hale geliyor. Son iki yılda bizim ve müşterilerimizin hayatını zorlaştıran gecikmeler ve öngörülemezlikler çözüldü. Limanlarda boşaltılmayı bekleyen gemi kalmadı. Global iktisat toparlanmadığı sürece, navlun oranlarının bu düşük düzeylerde kalması muhtemel” değerlendirmesinde bulundu.
