Merkezi Paris’te bulunan Memleketler arası Güç Ajansı (IEA) Lideri Fatih Birol, Türkiye Rüzgar Gücü Birliği (TÜREB)’nde verdiği konferansta, 2022’de yaşanan global güç krizini “yenilenebilir enerjiye” yatırım yapanların fırsata çevirebileceğini vurguluyor.
Türkiye’nin yenilenebilir güç yatırımlarının önümüzdeki 5 yılda yüzde 60 büyüyeceğini vurgulayan Birol, bu büyümenin yüklü olarak rüzgar ve güneş gücünden geleceğini, Jeotermalde de kıymetli adımlar atıldığını ekliyor.
Birol’un Onursal Lideri olduğu Sabancı Üniversitesi İstanbul Güç ve İklim Merkezi (IICEC)’nin “yıl sonu” konferansındaki sunumunda, global güç arzı trendlerini anlatırken yaptığı “Nükleerde büyük sıçrama oluyor” saptaması, TÜREB’deki konuşmasının eksik kesimiydi.
Four Seasons Sultanahmet Otel’inde düzenlenen TÜREB toplantısında kendisine yönelttiğim, “Türkiye’de Mersin’de Rusların tek sahibi olduğu Akkuyu Nükleer Güç Santralı (NGS)’na ilaveten, Sinop’ta yapılacağı açıklanan ikinci nükleer santralın da Ruslar tarafından yapılacağı lisana getiriliyor. Son bir yıldır ABD’nin devreye girip küçük modüler nükleer santral (SMR) projelerini pazarlamaya çalışması, Türkiye’de yeni bir jeopolitik gerginlik işareti olarak algılanabilir mi?” sorusuna temel bir yaklaşımla cevap veriyor:
“Nükleer güç arzında stabilitenin sağlanması için şu 3 soruya verilecek cevaplar değerli: Hangi teknoloji-Hangi partner-Hangi fiyat…”
Birol, AB’nin 2050’de sıfır karbon maksadı ve doğalgaz başta olmak üzere dışa bağımlılığı azaltma stratejisi çerçevesinde ivmelenen nükleer santral yatırımlarında global eğilimleri aktarıyor:
- Hollanda hükümeti 2 yeni nükleer santral inşa ediyor.
- Fransa, İngitere, Amerika, Kanada, Japonya (Ki Fukuyama faciasından sonra nükleer santralleri kapatma kararı almasına karşılık), Güney Kore (20’nin üzerinde nükleer santrali bulunuyor)’nin yanı sıra en büyük sıçrama Hindistan ve Çin’den gelecek. Bunların yanı sıra Polonya ve Türkiye de nükleer santral yatırım kapasitesi oluşturuyor.
- Kaynak güç olarak nükleer olmazsa olmaz. (AB Komitesi global güç krizine deva olarak nükleeri yenilenebilir güç çeşitleri ortasına aldı. Böylelikle global finansın bu yatırımlara akmasının yolunu açtı.) Ülkelerin güç arzında ana hisse yenilenebilirde olmalı.
- İngiltere’de Rolls Royce ve Amerika’da birkaç şirket (Önceki yazımda Microsoft’un kurucusu Bill Gates’in Amerikan hükümetinden 1.9 milyar dolar yatırım alarak 4. jenerasyon nükleer santral yatırımını devreye aldığına değinmiştim. Gates tıpkı vakitte SMR ile ilgili de çalışıyor.) küçük modüler nükleer reaktörler (SMR) konusunu çalışıyor. Şu anda bu çalışmalar deneme basamağında. Lakin 2030’lardan evvel gerçekleşmesi beklenmiyor.
5’er yıllık global güç görünümü (Energy Outlook) raporları hazırlayan IEA’nın iddiasını de lisana getiren Birol, dünyadaki elektrik üretiminin yüzde 85’inin yenilenebilir kaynaklardan, yüzde 15’inin doğalgaz ve nükleer güçten geleceğini belirtiyor.
Yenilenebilir güçte hidrojen yakıtlarında 1000 kat artış öngörüyor.
Türkiye’nin güneş, rüzgar, jeotermal, biyokütle ve hidrojen güç kaynaklarını değerlendirmesi durumunda; elektrik üretiminde mavi kürenin geleceğini tehdit eden ne fosil güç kaynaklarına, ne de nükleere abanmaya gereksinimi var!
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kabine toplantısı çıkışında müjde olarak duyurduğu “Karadeniz’deki Sakarya sahasında piyasa pahası 1 trilyon dolar olan toplam 710 milyar metreküp doğalgaz keşfi” de Birol’a yöneltilen sorular ortasındaydı.
Birol keşfin sevindirici bir gelişme olduğunu belirtmekle birlikte, “Doğalgazda dışa bağımlılığı kıymetli ölçüde azaltacağını söyleyemeyiz” diyor.
Rusya Devlet Lideri Putin’in daveti ile Türkiye’nin güç jeopolitiğinde üst sıralara koyduğu “küresel doğalgaz ticaret merkezi olma” tezi da soruldu…
Merkez olmak için kaynak ülke çeşitliliği ve alt yapı yatırımı gerekiyor elbette…
Türk Akım ve TANAP Doğalgaz Boru Hatları’na Türkmenistan’dan da doğalgazın ek edilmesi ve Silivri’de geçtiğimiz günlerde açılışı yapılan doğalgaz depolama tesisini olumlu gelişmeler olarak anıyor.
Birol’un Türkiye’ye vermek istediği bildiri toplantının sonunda geliyor.
Birol “Gerek Sabancı Center’da, gerekse de buradaki toplantıda sorulmadı: Türkiye’nin dış ticareti yükle Avrupa’ya. Bu durumda (AB Yeşil Mutabakatı çerçevesinde 1 Ekim 2023 tarihinden itibaren uygulayacak) devreye girecek hudutta karbon vergisi endüstrinin dönüşümünü mecburî kılıyor” diyor.
2022’ye damgasını vuran “küresel güç krizi” 2023’ün de kaygılı düşü olmayı sürdürüyor.
Büyüyen global elektrik talebi karşısında, finans kuruluşlarının kredi tahsis ederken daha hamasetli olmalarını salık veren Birol, “öngörülebilirliğin” artması gerektiğine vurgu yapıyor.
Almanya’nın lisanslama ve bürokratik süreçlerde tanıdığı kolaylıkları örnek gösteriyor.
Yalnızca mahallî değil global belirsizlikler de ekonomileri bu derece etkilerken kesin olan bir şey varsa o da; yeşil teknolojilerde rekabet kızışıyor.
En çok elektrik tüketen ülkelerin başında gelen Çin, Covid belasını yenip iktisadını tümüyle açtığında, güç güvenliği problemi “fosil yakıtlarla” bel bağlayanlara kabus yaşatabilir.
Amerika çıkardığı “Enflasyonu Azaltma Kanunu” çerçevesinde bütçesinde yeşil teknolojilere yaklaşık 400 milyar dolarlık kaynak ayırdı.
Ardından AB’den yeşil teknolojileri teşvik maddeleri geldi. Japonya atakta…
Çin’in güneş güç santrallarında kullanılan ekipmanlarda yüzde 80’lere varan piyasa hissesini hatırlatan Birol, “AB’nin ithal yeşil güç santrallerinde kullanılan ekipman tedariğini çeşitlendirme stratejisi, Türkiye’nin önünü açıyor” kelamlarıyla yerli endüstriyi uyandırmaya çalışıyor.
TÜREB Lideri İbrahim Erden, rüzgar gücü dalının fırsat penceresini araladığını gösteren sayılar veriyor.
2023 yılını rüzgar santrallarında potansiyelin yatırıma çevrileceği bir yıl olacağını vurguluyor.
Erden, Türkiye’de 1.5 milyar Euro’ya ulaşan rüzgar türbini (RES) ekipman cirosunun yüzde 70’inin ihracattan kaynaklandığını söz ediyor.
Tabi burada sorulması gereken soru, RES’lerin kanat ve gövde imalatının dışında türbinlerini de üretebilecek miyiz?
Ya da daha kestirmeden sorayım; enflasyonu azaltmak ve güç güvenliğini sağlamak üzere bir stratejimiz var mı?
