IHR’ye ilişkin internet sitesinde yayımlanan raporda, hayatını kaybeden göstericilerden 32’sinin bayan, 63 kişinin ise 18 yaş altı olduğu belirtildi.
Ülkedeki 31 eyaletten 25’ine dair dataların yer aldığı raporda, en fazla can kaybının Sünnilerin yoğunlukta olduğu Sistan-Beluçistan eyaletinde yaşandığı aktarıldı.
Raporda, Sistan-Beluçistan’da 130, Kürdistan’da 53, Batı Azerbaycan’da 54, Tahran’da 50, Mazenderan’da 38, Kirmanşah’ta 25, Gilan’da 26, Elborz’da 20, İsfahan’da 14, Huzistan’da 10, Fars’da 11, Rezevi Horasan’da 7, Doğu Azerbaycan’da 4, Loristan, Zencan, Merkezi, Kazvin ve Hemedan’da üçer, Kohgiluye-Buyer Ahmed, Erdebil, İylam, Buşehr ve Hürmüzgan’da ikişer, Simnan ve Gülistan’da ise birer göstericinin ömrünü yitirdiği kaydedildi.
39 kişi idam istemiyle yargılanıyor
Öte yandan raporda, şovlarda gözaltına alınanlardan en az 39’unun dava evrakının idam istemiyle mahkemeye gönderildiği, bu şahıslardan 11’i hakkında idam kararı verildiği söz edildi. IHR, İran yargı makamlarını kelam konusu idamlarla ilgili şeffaf davranmamakla eleştirerek, bu suçlamayla yargılanan bireylerin, avukat seçme ve aileleriyle görüşme haklarından yoksun bırakılarak kararlarla ilgili belirsizlik oluşturmanın planlandığını öne sürdü.
Bu ortada idam mahkumlarından Rıza İslamdost, Eyüb Agliyani, Ferzad Tehzade, Hejir Ahmedi, Himen Şahi ve Muhammed Burugani‘nin farklı bir hapishaneye nakledildikleri ve idam için bekletildikleri tabir ediliyor.
Ne olmuştu?
Tahran’da 13 Eylül’de “ahlak polisi” olarak bilinen İrşad devriyeleri tarafından gözaltına alındıktan sonra gördüğü şiddet sonucu kötüleşerek hastaneye kaldırılan 22 yaşındaki Mahsa Amini‘nin 16 Eylül’de hayatını yitirmesi, ülke idaresine karşı protestolara yol açmıştı.
IHR, 7 Aralık’ta yayımladığı raporda, Amini’nin vefatı sonrasında başlayan sokak şovlarında emniyet güçlerinin müdahalesi sonucu 458 protestocunun öldüğünü aktarmıştı.
İran İhtilal Muhafızları Ordusu Hava Kuvvetleri Kumandanı Tuğgeneral Buyruk Ali Hacızade, 29 Kasım’daki konuşmasında, ülkede yaklaşık 2,5 aydır devam eden protestolarda güvenlik güçlerinin de ortalarında olduğu 300’den fazla kişinin hayatını kaybettiğini söylemişti. İran Güvenlik Kurulu ise 3 Aralık’ta, toplam meyyit sayısının 200’ü aştığını açıklamıştı.
İranlı yetkililer öldürülen bireylerin güvenlik güçleri tarafından değil, “provokatörler” tarafından öldürüldüğünü savunuyor.
İran medyasına yansıyan haberlere nazaran, şovlar sırasında 60’tan fazla güvenlik vazifelisi ömrünü yitirdi.
Haklarında idam kararı verilen Muhsin Şikari‘nin cezası gözaltına alınmasından 75 gün sonra 8 Aralık’ta, Mecidrıza Rahneverdin‘in cezası ise gözaltına alınmasından 23 gün sonra 12 Aralık’ta infaz edildi.
Her iki kişinin de avukat seçme hakkından yoksun kalması ve idam kararlarının teamüllerin dışında acilen uygulanması tartışmalara yol açtı.
