Türk-İş’e nazaran 4 kişilik ailenin yoksulluk hududu 24.185 liraya yükselirken, ailelerinin okula aç göndermek zorunda kaldığı öğrencilerden her gün yeni bir açlık öyküsü duyuluyor. Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın pilot olarak başlatması beklenen “okullarda fiyatsız yemek” projesi rafa kaldırılınca milyonlarca aç öğrenci karınlarını doyurmak için kendilerine nazaran tahliller üretmeye başladı. ABD, İngiltere ve Fransa üzere birçok gelişmiş ülkede okulda fiyatsız yemek verilirken, Türkiye’de rafa kaldırılan proje nedeniyle her 4 çocuktan 1’i okula aç gidiyor.
CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi Koordinatörü Hacer Foggo, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda iki gün evvel dinlediği kıssanın tesirinden kurtulamadığını belirterek, “İlköğretime giden kız çocuğu beslenme saatinde arkadaşının getirdiği yiyeceği istemiş, karşılığında da saçındaki en sevdiği tokayı vermeyi teklif etmiş” dedi. Foggo, devlet okullarındaki çocukların sık sık açlıkla sınandıklarına belirterek, “Yetersiz beslenme nedeniyle çocuklarda bodurluk oranı giderek artıyor. Meskeninde doyamayan çocuklar okulda da bunu düşünmemeli. Aslında 30-40 liraya bir öğrenci rahatlıkla doyabilir. Ulusal Eğitim Bakanlığı ve Sıhhat Bakanlığı bir an evvel okulda fiyatsız yemek projesini uygulamaya almalı” diye konuştu.
‘Lise öğrencileri akşama kadar aç dolaşıyor’
Veli-Der Lideri Ömer Yılmaz da öğrencilerini okula aç gönderen ailelerin yarısından fazlasının taban fiyatın üzerinde maaş aldığını belirterek, “Ancak yüksek enflasyon nedeniyle daima artan besin fiyatları nedeniyle öğrencilerine ne para verebiliyorlar ne de beslenmelerine yiyecek koyabiliyorlar” dedi. Kimi annelerin öğlen ortasında okula yemek getirerek, yasak olduğu için çocuklarını okulun dışındaki duvar kenarlarında beslediklerini söyleyen Yılmaz, “Özellikle lise öğrencilerinde açlık çok yaygın. Sabah okula aslında kahvaltı yapmadan geliyorlar. Sabah 8’den öğlenden sonra 4’e kadar da aç dolaşıyorlar. ABD, İngiltere, Fransa üzere birçok gelişmiş ülkede öğrencilere ya kahvaltı ya da fiyatsız yemek veriliyor ancak bizde okul öncesi periyot için tavsiye kararı alınmasına karşın adım atılmadı” diye konuştu.
‘Okullarda içecek su bile yok’
Yılmaz, yoksulluğun arttığı bu türlü bir periyotta okullarda fiyatsız yemek verilmesinin çok değerli olduğuna dikkat çekerek, “Bırakın yemeği, okullarda çocukların içebileceği kalitede su bile yok. Birden fazla tuvaletlerdeki musluklardan su içmek zorunda kalıyor. Çocuklar bizim geleceğimiz. Onlara su bile verememek, geleceğe olan inançlarını daha bu yaştan karartıyor” diye konuştu.
Yasa teklifleri ve önergeler ciddiye alınmıyor
Mayıs ayından bu yana “Okullarda bir öğün sağlıklı, fiyatsız yemek her çocuğun hakkı” kampanyasını yürüten Ekmek ve Gül Koordinatörü Sevda Karaca ise bugüne kadar CHP, HDP, TİP ve ÂLÂ Parti tarafından bu hususla ilgili yasa teklifi verildiğini fakat gündeme bile alınmadığını, 9 soru önergesinin ise yanıtlanmadığını söyledi. Bu mevzuda en büyük muhatabın Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanlığı olduğuna dikkat çeken Karaca, okullarda fiyatsız yemeğe bütçe ayrılması için uğraş ettiklerini vurguladı. Karaca, “Bütçenin tartışmaya açıldığı bugünlerde bir kere daha vurguluyoruz. Çok büyük kaynaklara gerek olmadan okullarda her çocuğa fiyatsız, sağlıklı yemek sağlanabilir. Sorun kaynak yokluğu değil, kaynakların nereye ayrılacağına karar verilirken yapılan tercihler. Geçmediğimiz köprüler, ulaşılamayan hastane doluluk taahhütleri, bir günde silinen binlerce dolarlık vergi borçları için kaynak var! Çocuklar ve onların geleceğini bu derece etkileyen bir sorunun tahlili için kaynak yok, o denli mi? Buna kimse bizi inandıramaz. Ayrıyeten temel hakların kullanımında, çocuklar kelam konusu olduğunda devlet maliyet hesabı yapamaz” diye konuştu.
Yerel idarelerin de bu hususta muhatap olduklarını düşündüklerini belirten Karaca, Çankaya Belediyesi’nin fiyatsız yemek sağladığını, İzmit, Beylikdüzü ve Mersin Belediyesi’nin de pilot uygulamalarla fiyatsız okul yemeği sağlama konusunda adım attığını söyledi.
‘Beslenmesi olmadığı için okulu terk eden çocukların sayısı artıyor’
Her gün en temel gereksinimlere gelen artırımların, fiyatların her geçen gün erimesinin, işsizliğin, yoksulluğun artmasının milyonlarca işçi-işsiz, işçi, fakir için karşılığı, çocuğuna kâfi, sağlıklı hatta taban beslenme imkanları sağlayamamak olduğuna dikkat çeken Karaca, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bunun ne kadar derin bir sorun haline geldiğini kampanyamızın gördüğü karşılık da gösterdi. On binlerce imza topladık. Okul önlerinde, mahallelerde bu talep en çok konuşulan hususlardan biri haline geldi fakir mahallelerde. Zira beşerler çocuklarının açlıkla sınanır hale gelmesine çok öfkeli. Bilhassa de bayanlar. Biz de çalışmamız boyunca çok karşı karşıya kalıyoruz, ailece öğün atlamak, çocuğa hiç beslenme koyamadan okula göndermek, açlıktan okulda bayılan, sıranın üzerinde uyuklayan çocukların, beslenmesi olmadığı için okula devam edemeyen çocukların, okul terklerinin sayısının her geçen gün artması çok yaygın. Çocuklarımıza daima birlikte sağlıklı bir gelecek sağlayabiliriz.”
4 çocuktan 1’i okula aç gidiyor
Ekmek ve Gül’ün hazırladığı rapor, Türkiye’de çocukların karşı karşıya olduğu derin yoksulluğu gözler önüne seriyor:
- Kamu Denetçiliği Kurumu’nun 2021 datalarına nazaran gelir kayıplarından ötürü her 4 çocuklu aileden 1’i bir gün yahut daha uzun mühlet gıdasız kaldı. Çocuklu ailelerin neredeyse yarısında, yetişkinler parasızlıktan ötürü bir öğünü atladılar.
- UNICEF’in 9 Aralık 2021 tarihli pandeminin çocuklar üzerindeki tesirlerini değerlendirdiği raporuna nazaran Türkiye’de 2020 yılı prestijiyle fakir çocuk sayısı 7 milyon 378 bin.
- TÜİK’in 20 Nisan 2022’de yayımladığı “İstatistiklerle Çocuk 2021” raporuna nazaran ‘ciddi maddi mahrumluk içinde olan’ çocukların oranı yüzde 34’e çıktı.
- TÜİK sayılarına nazaran; Türkiye, 30 Avrupa ülkesi ortasında en yüksek çocuk yoksulluğu oranına sahip ülkeden biri. Şiddetli yoksulluk yaşayan 16 yaş altı çocukların sayısı 6 milyon 500 bine ulaştı.
- TÜİK raporlarına nazaran; Türkiye’de ilkokul ve ortaokulda okuyan 9 milyon 831 bin 804 öğrenci var; 2 milyon 128 bin 750’si koşullu eğitim yardımıyla yani toplumsal teminatı olmayan, muhtaç durumda bulunan, temel gereksinimlerini karşılayamayan, hayatını sürdürmekte zahmet çeken ailelere verilen 50 ila 90 lira ortasındaki nakit yardımla okula gidiyor.
- 2021 yılında Türkiye Aile Hekimliği mecmuasında yayımlanan çalışma, araştırmaya katılan çocukların dörtte birinin çok düşük kilolu olduğunu, çocukların yaklaşık dörtte üçünün kansızlıkla çaba ettiğini ortaya koyuyor.
- Ülkede kız çocuklarının yüzde 85.2’si, oğlan çocuklarının ise yüzde 68.6’sı yetersiz beslenmeye bağlı düşük kilo ve kansızlıkla çaba ediyor.
- Türkiye’de Okul Çağı Çocuklarında Büyümenin İzlenmesi Araştırma Raporu kronik açlık nedeniyle Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki çocukların yüzde 3.5’inin, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki çocukların ise yüzde 5.4’ünün bodur kaldığını gösteriyor.
- Ekonomik mahrumluk nedeniyle korunmaya, yardıma ve bakıma muhtaç çocuk sayısı 2002’de 12 bin 75’ken 2019’da 198 bin 97’ye yükseldi.
- Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanlığı bilgilerine nazaran ailesinin yanında temel gereksinimleri karşılanamayan çocuk sayısı 150 bine dayandı.
- Derin Yoksulluk Ağı’nın “Türkiye’de çocuk yoksulluğu” raporuna nazaran ailelerin yüzde 74’ü bebek maması ve bezi almakta zorlanırken, yüzde 21’i hiç alamıyor. Aileler 0-3 yaş çocuklarını hazır çorba, şekerli su, pirinç lapası üzere besin kıymeti bu yaş kümesi için kâfi olmayan besinlerle beslemek zorunda kalıyor. Hanelerin yüzde 38.7’sinde neredeyse her gün öğün atlanıyor. Görüşülen ailelerin yüzde 39’u pandemi devrinden evvel de pak içme suyuna erişemediğini söylerken, yüzde 49’u ise pandemide içme suyuna erişemedi.