Halkın harcamalarının en büyük kısmını oluşturan besin fiyatlarındaki yükseliş ekim ayında mevsimlik tesirlerin de devreye girmesiyle hızlanarak devam etti. Ekimde bir evvelki aya nazaran yüzde 6,3 oranında artış kaydedilen besin fiyatlarındaki 10 aylık artış ise yüzde 110,6’yı buldu. Kamuda çalışanların ve kamu emeklilerinin fiyat ve aylıklarının enflasyon farkları da dahil yüzde 85,6 oranında arttığı son bir yıllık periyotta de besin fiyatlarındaki artış ise bunun bir kat ziyadesiyle yüzde 177,5 oldu.
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge ünitesi KAMUAR’ın, fiyatlarını Ankara’daki marketlerden nizamlı olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 temel besin hususundan oluşan bir sepeti temel alarak hazırladığı besin fiyatları endeksinin Ekim 2022 sonuçları açıklandı. Araştırmayla, gelirinin büyük kısmını besine ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı rastgele bir müdafaası bulunmayan, dar ve sabit gelirlilerin, ücretlilerin ve fakirlerin yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun kestirim edilmesi amaçlanıyor.
Açlık riski artıyor
Yanlış ekonomik ve ziraî siyasetlerin besin fiyatlarında yol açtığı artış, ülkedeki açlık riskini giderek büyütüyor. Besine erişimi zorlaştıran fiyat artışları vatandaşları yetersiz ve sıhhatsiz beslenmeye zorluyor. Uzmanlar bu durumun, kıymetli sıhhat meselelerine yol açma riski taşıdığını belirtiyor. Son bir yılda kamu çalışanları ve kamu emeklilerinin fiyat ve aylıkları enflasyon farkları da dahil yüzde 85,6 oranında arttı. Minimum fiyattaki artış yüzde 94,6 oldu, emekçi ve bağımsız çalışanların emekli aylıkları ise yüzde 78,61 oranında arttı. Buna nazaran geçen yıl ekim ayında 100 liraya satın alınan bir besin sepeti için bu yıl ekim ayında 277,5 lira ödemek gerekirken, kamu çalışanı ve emeklisinin 100 liralık geliri ise 185,6 lira, taban ücretlininki 194,6 lira, personel ve bağımsız çalışan emeklisininki ise 178,6 lira oldu.
Ekimde, besin fiyatlarındaki artışta bütün harcama kümelerinde yaşanan yüksek oranlı artırımlar belirleyici oldu. Bu orana en büyük katkıyı ise mevsimlik nedenlerin de tesiriyle zerzevat fiyatları yaptı.
|
GIDA FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİM (Ekim 2022; %) |
||||
|
Bir Evvelki Aya Göre |
Aralık 2021 Göre |
Yıllık |
12 Aylık Ortalama |
|
|
Ekmek, pirinç, un, bulgur, makarna |
8,5 |
114,8 |
184,4 |
136,9 |
|
Et-Balık |
1,9 |
59,7 |
110,8 |
90,5 |
|
Süt, süt eserleri, yumurta |
5,7 |
74,2 |
150,2 |
99,1 |
|
Yağ |
0,9 |
35,7 |
98,2 |
89,2 |
|
Meyve |
1,7 |
205,2 |
229,9 |
196,5 |
|
Sebze |
20,2 |
256,9 |
389,9 |
322,9 |
|
Bakliyat |
2,0 |
60,5 |
130,9 |
103,5 |
|
Diğer |
6,3 |
111,6 |
144,8 |
92,0 |
|
Ortalama |
6,3 |
110,6 |
177,5 |
137,9 |
Ekmek, pirinç, un, bulgur fiyatları, ekimde bir evvelki aya nazaran yüzde 8,5 oranında artış kaydetti. Et ve balık kümesi fiyatlarında yüzde 1,9 oranında artış yaşanan ekim ayında süt ve süt eserleri ile yumurta kümesi fiyatları ise yüzde 5,7 oranında yükseldi. Yağ fiyatlarında ise yüzde 0,9 oranında artış oldu.
Meyve fiyatlarının yüzde 1,7 oranında arttığı ekimde zerzevat fiyatlarında, bir evvelki aya nazaran ortalama yüzde 20,2 oranında artış yaşandı.
Bakliyat fiyatlarının yüzde 2 arttığı ekimde, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve gibisi besin unsurlarından oluşan öteki işlenmiş besin fiyatlarında ise yüzde 6,3 oranında artış kaydedildi.
Böylece, vatandaşlar mevcut besin tüketim alışkanlıklarına nazaran seçilen 64 besin unsurundan oluşturulan besin sepetini satın alabilmek için ekimde, bir evvelki aya nazaran yüzde 6,3 oranında daha fazla para ödedi.
9 aylık artış üç haneli
Türkiye’nin üç haneli enflasyonlara yanlışsız süratle gittiği bu yılın birinci 9 aylık devrinde besin fiyatlarındaki artış ise üç haneli oranlara çıkarak yüzde 110,6 oldu.
Ocak-ekim periyodunda ekmek, pirinç, un, bulgur, makarna fiyatları yüzde 114,8 oranında arttı, et ve balık fiyatları yüzde 59,7, süt, süt eserleri ve yumurta fiyatları yüzde 74,2, yağ fiyatları yüzde 35,7, meyve fiyatları yüzde 205,2, zerzevat fiyatları yüzde 256,9, bakliyat fiyatları yüzde 60,5, öbür besin hususlarının fiyatları da yüzde 111,6 oranında arttı.
