Her yıl aralıkta başlayan ve şubat artırımlarına kadar devam eden ilaç badiresi bu yıl daha da şiddetli formda patladı. Eczanelerde antibiyotik, ateş düşürücü ve tansiyon ilaçları bulunmuyor. Resmi Gazete’deki son kararla euro kurunda güncelleme yapıldı. Pekala bu karar, tahlil için deva olur mu? CHP Ankara Milletvekili, Eczacı Gamze Tascıer ile konuştuk.
– TBMM kürsüsünde eczanelerde bulunamayanların yazılı olduğu metrelerce uzunluktaki listeyi gösterdiniz. İlaç krizi neden yaşanıyor?
Türkiye’de her yıl şubat ayının ortasında ilaç fiyat kararnamesi yayınlanıyor ve o yıl ithal ilaçların fiyatlandırılmasında kullanılacak sabit Avro kuru belirleniyor. Belirlenen sabit kur, şimdiki kurun o derece altında oluyor ve yıl içerisinde Türk lirası öylesine kıymet kaybediyor ki, yeni yılın kararnamesi yayınlanmadan birkaç ay evvelden ilaçlar piyasada bulunamamaya başlıyor, zira kimi firma ve depolar ziyanına vermek istemiyor ve yeni fiyatlandırmayı beklemeye başlayarak ilaç tedarik etmeyi kesiyor. Bu yıl bir istisna yapılıp temmuzda da güncellenmişti lakin yarar etmedi. Bu durum her sene daha da berbata gidiyor. Daha evvelce ilaç yoklukları aralık ayı üzere başlardı. Sonraları bu kasıma kaydı. Kasım ekim, ekim eylül oldu ve giderek bütün bir yıla yayılmaya hakikat gidiyor. Benim gösterdiğim ve altı metreyi bulan liste aslında Türkiye’de bulunamayan ilaçların yarısı kadarı. 700 civarı ilaç yok diyebiliriz.
– Sorun global mi, yoksa bize mi has?
Bakan Koca açıklamasında dünyadaki hammadde probleminden bahsediyor. Evet, gerçek bu mevzuda tüm dünyada bir sorun var, fakat Türkiye’deki ilaç yokluğunun sebebi bu değil. Bizdeki sorunun kaynağı Recep Tayyip Erdoğan ve partisinin Türkiye iktisadını ve sıhhati batırması, Türk lirasının bedelini tarihi düşük düzeylere indirmesi, enflasyonu patlatması ve bugüne dek eczacıların söylediklerine kulaklarını tıkamaları. Yıllardır söylüyoruz, Türk Eczacıları Birliği söylüyor, odalar söylüyor, eczacılar söylüyor, biz TBMM’de eczacı milletvekilleri söylüyoruz, lakin duymazdan geliyorlar. Dışa bağımlı ilaç siyaseti, sıhhatin özelleşmesi ve iktisadın berbatlaşması sarmalının sonucudur bu.
– Hangi hastalıkların ilaçlarında kahır var?
O kadar geniş ölçekte bir sorun var ki, neredeyse her hastalıkta kullanılan ilaçlarda yokluk var. Çocukların tedavilerinde kullanılan şurup formundaki antibiyotiklerde, ateş düşürücü ve ağrı kesicilerde sahiden büyük bir kriz var. Vatandaş 5-10 eczane geziyor lakin yeniden de bulamıyor, zira yok. Hele önemli bir salgın devrinde olduğumuzu, okullarda çocuklar ortasında önemli bir hastalık yayılımının olduğunu düşündüğünüzde olayın vahameti büyüyor. Bunun dışında kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçları yok örneğin. İnsanların tedavisi yarıda kalıyor, hayati tehlike yaşıyorlar. Mevsimsel soğuk algınlığı ilaçları, ağrı kesiciler, analjezik ampuller, burun spreyleri, hipertansiyon ilaçları, kulak damlaları ve göz damlaları, kortizonlar ve egzama ilaçları, antidepresanlar ve daha birçok ilaç bulunamıyor.
– İlaç firmalarının mevcut fiyatları kâfi bulmadığı için piyasaya eser vermediği yanlışsız mu?
Doğru, nedeni de şu; İthal ilaçlar için sabit euro kuru 2018’de 2.69 TL, 2019’da 3.40 TL, 2020’de 3.81 TL ve 2021’de de 4.57 TL olarak belirlenmişti. 2022 için de şubatta 6.29 TL olarak sabitlenmişti. Ki 2021’deki sabit kur, piyasadaki gerçek kurun yüzde 54’üne tekabül ediyordu. Şubat ayında bu oran yüzde 41’e denk geldi. Temmuzda istisnai olarak yapılan güncellemeyle de 7,86 liraya çıkarıldı ve bu da gerçek kurun yüzde 40’ına geliyordu ki nihayet kararnamede değişiklik tekrar yapıldı ve bu oran üste çekildi. Bakın, elbette ilaç ucuz olsun. Büyük artırımlar yapılmasın. Lakin bunu sağlamanın temel yolu, hem ilaçta ve hammaddede dışa bağımlı olmayacaksınız, hem sağlam bir sıhhat siyasetiniz olacak, hem de güçlü bir ekonominiz olacak. Keşke iktidar bu duruma gelmeden tedbir alsaydı. Elbette devlet ilaç firmalarıyla pazarlığını yapacak. Makul bir limit koyacak ve ben bundan alırım diyecek. İlacı mümkün olan en uygun fiyata getirecek. Türkiye, nüfusuyla ilaç firmaları için büyük bir pazar. Lakin makasın bu kadar açılmasının, istikrarın bozulmasının ve firmaların ilaç vermekten imtina eder duruma gelmesinin nedeni, ekonomik istikrarın bir türlü sağlanamaması, önlenemeyen enflasyon ve Türk lirasının fevkalâde kıymet kaybı, yani kısaca Erdoğan ve arkadaşlarının makus iktisat idaresi. Yani eczaneye gittiğinizde ilaç bulamamanızın nedeni eczacılar değil, AKP iktidarı. Bunun altını bilhassa çiziyorum.
– Nasıl mağduriyetler yaşanıyor?
İnsanlar ellerinde reçete, eczane eczane dolaşıyor. Meslektaşlarımla konuşuyorum, hastaların girdiğim 10’uncu eczane, 15’inci eczane, “Şu ilaçtan var mı” diye sorduklarını söylüyorlar. Bir öteki meslektaşım, nöbetçi olduğu bir akşam saat 7’den gece yarısına kadar tam 200 reçeteyi karşılayamadığını söyledi. Beşerler gecenin bir yarısı, çocukları ateşli, otomobille neredeyse kent tipi atıyor nöbetçi eczaneleri gezip bir ateş düşürücü arıyor. Ankara’da şahsen tanıdığım beşerler var, yaşlıların çok olduğu bir binadalar. Komşular ortasında dayanışma kurulmuş, 4-5 kalp hastası, bir kutu bulmuşlar ortak kullandıkları ilaçtan paylaşarak yönetim ediyorlar yenisini bulana dek. Böylesi bir süreci yaşıyoruz. Olmayan ilaçlar ortasında kanser hastalarının kemoterapi görürken kullanması gereken ilaçlar da var. Hastaların tedavileri yarıda kaldı bu süreçte ve hayati riskleri doğdu. İnsanların yaşadığı eziyete aylarca gözlerini ve kulaklarını kapatan bir iktidar var. Burada bir noktayı da belirteyim muayene için aylarca randevu alamıyor beşerler. Randevu alsalar MR, tomografi için aylarca sonrasına randevu alabiliyorlar. Yaşamsal bir hastalık olsa ne yapılacak? Sıhhat sistemi bu halde.
– Bakan Koca “çözeceğiz” dedi, Resmi Gazete’de euro kurunda güncelleme de yapıldı. Çözülür mü?
Nihayetinde baskılara daha fazla dayanamadılar ve sabit Euro kurunda güncellemeye gittiler. Lakin deva olmaz! Bu sistematiğe oturtulmadığı sürece, aylarca kriz olduktan sonra baskılar sonucunda mecburiyetten değiştirildiği sürece tahlil olmaz. Yılda bir kaç sefer güncellenmeli, lakin bu türlü değil. Vatandaşın aylardır çektiği eziyet arşa vardı, sustular, görmezden geldiler. İlla bu eziyetin çektirilmesi mi gerekiyor güncelleme için? Neyi beklediniz, elinizden tutan mı vardı? Artık akıllanmışlar mıdır? Yıllardır söylediğimiz üzere yılda bir kaç sefer makul tarihlerde, evvelce belirlenmiş standartlara nazaran sabit kur yayınlanır mı, sanmıyorum. Akıllanmak, yanlışından ders çıkarmak AKP’nin lügatında yok. Keza sabit kurun yetersiz kalmasının sebebi de Erdoğan ve izlediği akıl, mantık, bilim dışı iktisat siyaseti. Bu siyasetin değişeceğine dair bir öngörü var mı, yok. Bu türlü bir işaret var mı, yok. Münasebetiyle bu bilim dışılık sürdüğü sürece daha çok kararname değişir ve tekrar bir yarar sağlamaz. Bu karar tekrar bir günü kurtarma kararı. Birkaç ay sonra tekrar badirelerin başladığını göreceğiz. Zira hem kurun ne olacağı belirli değil, hem de Türkiye ilaçta dışa bağımlı. Türkiye’de üretilen ilaçların neredeyse tamamı hammaddesi de dışarıdan gelip burada birleştirilen ilaçlar. Geçen yıl piyasaya sürülmüş hiçbir referans ilaç yerli üretim değil, tamamı ithal. Münasebetiyle ilaç endüstrisine kâfi AR-GE takviyesi verilmediği ve iktisat siyaseti da bu türlü sürdüğü sürece, üzülerek söyleyeyim: Bu kriz yine başlayacak.
