Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) dün ekim ayı enflasyonunu yüzde 85,51 olarak açıkladı. Halbuki ENAG’ın enflasyonu yüzde 185,34, İstanbul Ticaret Odası’nınki (İTO) ise yüzde 108,77. Ortadaki puan farkının giderek açılması, halkın TÜİK’e olan itimadını de sarsıyor. Ekonomistler de sık sık artık husus sepetindeki eser fiyatlarını bile açıklamayan TÜİK’in hesaplamasındaki yanlışları vurguluyorlar.
Bu ekonomistlerden Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, dar gelirli ve sabit gelirli yurttaşların resmi sayılara nazaran bile yüzde 100’ün üzerinde enflasyona muhatap olduklarını belirterek, şunları söyledi:
“Yoksullar gelirlerinin yüzde 70’ten fazlasını besin, ulaştırma ve konuta harcıyorlar. Zira tencerelerini kaynatmak, işlerine gidip gelmek ve yaşadıkları konutun masraflarına katlanmak zorundalar. Bu kalemlerden ulaştırma yüzde 117,15, besin yüzde 99,05, yani manşet enflasyon yüzde 85,51’den daha fazla artmış durumda. Yüzde 85,17’lik artış gösteren konut sizi yanıltabilir. Zira bu kalemin içinde aydınlatma, su, doğalgaz üzere bu oranın çok üzerinde artan kalemler var. Hele yeni bir mesken kiraladıysanız durumunuz daha da vahim. Konut kendi konutunda oturanlara yahut kirası resmi oranda yüzde 25 artanları da içerdiği için kimi insanlarımızın mağduriyetini tam yansıtmıyor.”
‘Eğitim, sıhhat, cümbüş ve giysiye paraları kalmıyor’
Bu nedenle dar gelirlilerin eğitim, sıhhat, eğlence-kültür, giysi ve ayakkabıya harcayacak paralarının kalmadığını vurgulayan Kozanoğlu, “Dolayısıyla giderek hayat standartları düşüyor, gelecek nesillerin geleceğe hazırlanmasını sağlayacak hizmetlere harcama yapılamıyor. Kelam konusu harcama kümeleri, enflasyonu da talep zayıflığı nedeniyle ortalamanın biraz altında seyrediyor” dedi.
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz da hazırladığı raporda, dar ve sabitli gelirlilerin toplam harcamalarının çok değerli kısmını temel besin, ulaşım, kira üzere mecburî harcamaların oluşturduğunu belirterek, “Bu kesitin enflasyondan çok daha fazla etkilenmesinin en kıymetli nedeni çok harcaması/tüketmesi değil, tam bilakis düşük gelirli olmasıdır” diye konuştu.
İktisat biliminde bu kümenin “marjinal tüketim eğilimi yüksek” olarak isimlendirildiğini vurgulayan Yılmaz, “Toplam harcamalarının gelirlerine oranı çok yüksek olup, harcamaların bileşiminde de zati zarurî tüketim malları vardır” dedi. Yılmaz, kelamlarını şöyle sürdürdü:
‘Tasarrufa hisse ayırmaları imkansız’
“TÜİK’in ekim ayı için açıkladığı yıllık manşet enflasyon oranı yüzde 85,51 olmakla birlikte ana harcama kümesine nazaran TÜFE besinde yüzde 99,1, barınmada (konut) yüzde 85,2 ve ulaşımda ise yüzde 117,2 ile manşet enflasyonun çok üzerinde. 2 yıldan bu yana dar ve sabit gelirlilerin elde ettikleri gelirlerinin çabucak hepsi TÜİK’in açıkladığı enflasyon oranının üstünde enflasyona sahip harcama kalemlerine ayrılıyor, gelirlerin çabucak hepsi buraya harcanıyor ve elbette tasarrufa hisse ayırmaları imkansız hale geliyor. Ayrıyeten taban fiyatta, başka fiyatlarda ve emekli maaşlarına yapılan artırımlar (enflasyon farkı), dar ve sabit gelirlilerin tüketimlerinin en fazla kısmını oluşturan ana harcama kümelerinin (örneğin besin, barınma, ulaşım) enflasyon oranının da çok altında kalıyor. O nedenle dar ve sabit gelirlinin hissettiği enflasyon, yalnızca iki-üç harcama kaleminden bile anlaşıldığı üzere, TÜİK’in açıkladığının çok üzerindedir.”
