Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı İstanbul 4 Numaralı Kültür Varlıklarını Muhafaza Bölge Konseyi, Cankurtaran Mahallesi 58 ada, 1 parselle ilgili olarak, İstanbul Vakıflar 1. Bölge Müdürlüğü’nün istediği arkeolojik sit değişikliğini geçen hafta kabul etti. Kelam konusu parselin tamamı 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı olmasına rağmen, Vakıfların isteği üzerine, Four Seasons Oteli’nin(Eski Cezaevi) bulunduğu kısmı 3. Derece Arkeolojik Sit Alanı statüsüne alındı. Tamamı yaklaşık 22 bin metrekare olan parselin, yaklaşık 6 bin 500 metrekarelik kısmı üzerinde eski Sultanahmet Cezaevi binası bulunuyor.
Arkeolojik sit alanları
Karar’ın haberine nazaran, 1. Derece Arkeolojik Sit Alanları, muhafazaya yönelik bilimsel çalışmalar dışında motamot korunacak sit alanlarını,
2. Derece Arkeolojik Sit Alanları, muhafaza ve kullanma şartları Muhafaza Şuraları tarafından belirlenecek, müdafaaya yönelik bilimsel çalışmalar dışında motamot korunacak alanları tabir ediyor.
3. Derece Arkeolojik Sit Alanları ise, koruma-kullanma kararları doğrultusunda yeni düzenlemelere müsaade verilebilecek arkeolojik alanları belirtiyor. Bir öbür tabir ile bu tıp yerlerde, Şuraların kabul edeceği projeler çerçevesinde yeni yapılar yapılabiliyor.
Sultanahmet Cezaevi
1. Derece Arkeolojik Sit Alanı Üzerinde bulunan, Sultanahmet Cezaevi 1918-1919 yıllarında yapıldı, 1969 yılında da kapatıldı. Lakin 1980 Darbesi’nden sonra yine cezaevi olarak açıldı ve 1986 yılına kadar ikinci sefer cezaevi olarak kullanıldı. Aziz Nesin, Can Yücel, Nazım Hikmet, Necip Fazıl, Orhan Kemal, Kemal Tahir, Vedat Türkali cezaevinin ünlü mahkûmlarındandır.
1990 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredilen Cezaevi, kültürel etkinlikler için kullanıldı. Bakanlık 1992 yılında cezaevi binasının kullanım hakkını, otel olarak kullanılmak üzere 49 yıllığına Sultanahmet Turizm A.Ş.’ye ihale etti. 1994 yılında oteli Kanada merkezli Four Seasons firması kiraladı.
2000’li yılların ortalarında otel, arkeolojik alanda ek binalar yapmak istemesi üzerine kamuoyunda büyük bir reaksiyon çekti. Hazırlanan imar planları Danıştay tarafından iptal edildi. Roma, Bizans ve Osmanlı devrine ilişkin tarihi kalıntıların üzerine inşa edilen Cezaevi binası, arkeolojik sit alanı üzerinde bulunuyor. Cezaevinin bulunduğu arazi kendi tarihinden öte, üzerinde bulunduğu tarihi kalıntılar nedeniyle Dünya Mirası listesinde yer alıyor.
Erdoğan ne demişti?
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 2017’de Memleketler arası Kent ve Sivil Toplum Kuruluşları Tepesi’nde “Kadim kentlerin en kıymetli hoşluğu, ana karakterlerini kaybetmeden yeniyi bünyelerinde eritmesi, özlerinden katarak yine yoğurmasıdır. İstanbul bu açıdan nitekim müstesna bir kenttir. Fakat biz bu kentin değerini bilmedik, biz bu kente ihanet ettik, hala da ihanet ediyoruz, ben de bundan sorumluyum” demişti.