Hatay 6 Asliye Ceza Mahkemesi kasten yaralama ve hakaret cürümlerinden açılan bir davada 5271 sayılı Demetevler Escort Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 193’üncü unsuruna 2005 tarihli ve 5353 sayılı kanunun 28’inci hususuyla eklenen Sanık hakkında toplanan kanıtlara nazaran mahkumiyet dışında bir karar verilmesi gerektiği kanısına varılırsa sorgusu yapılmamış olsa Otele Gelen Escort da dava yokluğunda bitirilebilir kararının Anayasa’nın 36 ve 38’inci unsurlarına muhalif olduğunu ileri sürerek iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine başvurdu
Başvuruda mahkumiyet dışında sanığın sorgusu yapılmadan ceza verilmesine yer olmadığı güvenlik Balgat Escort önlemi uygulanması davanın reddi ve düşme kararı verilebileceği belirtilen iptal isteminde bunlardan ceza verilmesine yer olmadığı ve güvenlik önlemine dair kararların fiilin ya da cürmün sanık tarafından işlendiğinin sabit olması halinde verilebildiğine dikkat çekildi
Bu durum gözetildiğinde sorgusu yapılmadan sanık hakkında anılan kararlardan birinin verilerek yargılamanın sanığın yokluğunda bitirilmesinin ise adil yargılanma hakkı ve masumiyet karinesiyle bağdaşmadığı savunuldu
AYM karar verdi
Başvuruyu pahalandıran Anayasa Mahkemesi anılan kanun kararının Anayasa’ya ters olduğuna ve iptaline karar verdi İptal kararının 6 ay sonra yürürlüğe girmesi kararlaştırıldı
Kararın gerekçesi
Yüksek Mahkemenin kararında Anayasa’nın 36’ncı unsurunda herkesin sav savunma ve adil yargılanma hakkına sahip olduğu Türkiye’nin de taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin 6’ncı unsurunda hakkaniyete uygun yargılama kavramından hareket edilerek adil yargılanma hakkının gereklerinin saptandığı söz edildi
Bu hakkın gereklerinden birinin de duruşmada hazır bulunma hakkı olduğunun birçok kararda vurgulandığı kaydedilen kararda Anayasa’daki adil yargılanma hakkının duruşmada hazır bulunma hakkını da kapsadığına işaret edildi
Anayasa’nın 13’üncü hususundaki Temel hak ve hürriyetler özlerine dokunulmaksızın sırf Anayasa’nın ilgili hususlarında belirtilen sebeplere bağlı olarak ve lakin kanunla sınırlanabilir Bu sınırlamalar Anayasa’nın kelamına ve ruhuna demokratik toplum tertibinin ve laik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük unsuruna karşıt olamaz kararı aktarılan kararda Adil yargılanma hakkına getirilen sınırlamanın kanunla yapılması Anayasa’da öngörülen sınırlama sebebine ve ölçülülük unsuruna uygun olması gerekir denildi
Anayasa’nın 141’inci unsurunda Davaların en az sarfiyatla ve mümkün olan hızla sonuçlandırılması yargının görevidir kararı bulunduğuna işaret edilen kararda bu unsur mucibince devletin yargılamaların gereksiz yere uzamasını engelleyecek aktif tedbirler alması gerektiği belirtildi
İtiraz konusu kuralın yargılamaların bir an evvel sonlandırılması ve sanığın savunmasının alınması için gerçekleşecek yersiz gecikmelerin önüne geçilmesini amaçladığı ve yasallık kaidesini taşıdığı aktarılan kararda Bununla birlikte kelam konusu hak bağlamında getirilen sınırlamanın yasallık ve yasal gaye kaidelerini taşıması kâfi olmayıp birebir vakitte ölçülü olması da gerekir denildi
Mahkumiyet dışındaki kararlardan ceza verilmesine yer olmadığı ve güvenlik önlemlerine hükmedilmesi kararlarının tüzel niteliklerine dikkati çeken kararda bu kararların verilebilmesi için atfedilen fiilin sanık tarafından işlendiğinin sabit olmasının mecburî olduğu vurgulandı
Bu tarafıyla hatanın işlendiğinin sabit görüldüğü lakin ceza verilmesine yer olmadığı kararlarına hükmedildiği durumlarda sanığın Anayasa’nın 38’inci hususunda öngörülen masumiyetinin ortadan kalktığı aktarılan kararda Güvenlik önlemlerine hükmedildiğinde ise sanık masumiyetinin ortadan kalkması dışında ayrıyeten yaptırıma maruz kalmaktadır denildi
Yüksek Mahkemenin kararında şu tespitlere yer verildi
İsnat edilen fiili işlediğinin mahkemece tespit edilmesi ve sonucunda ceza verilmesine yer olmadığına ya da güvenlik önlemine hükmedilmesi durumunda da hakkında 5271 sayılı kanunun 223’üncü hususunun 5 numaralı fıkrasında düzenlenen mahkumiyet kararı üzere bir sonuç doğurmamakla birlikte sanığın işlediği fiilden ötürü hukuksal olarak sorumluluğu devam edebilmektedir Münasebetiyle mahkeme tarafından sanığın aksiyonu yahut kabahati işlediğinin tespit edildiği hallerde kurulan mahkumiyet dışındaki karar nedeniyle sanık öbür istikametlerden dezavantajlı pozisyona düşebilmektedir Sanık hakkında bu türlü sonuçlar ihtiva edebilen mahkumiyet dışındaki bu çeşit kararlar bakımından sanığın sorgusu yapılmaksızın davanın bitirilebilmesine imkan tanınması adil yargılanma hakkına orantısız hasebiyle ölçüsüz bir sınırlama getirmektedir Açıklanan nedenlerle kural Anayasa’nın 13 ve 36’ıncı unsurlarına alışılmamıştır
