Aksesuarlarıyla, giysi kuşamlarıyla öne çıkan ne çok değerli figür vardır. Yaser Arafat’ın başından hiç çıkarmadığı kefiyesi en az kendisi kadar ünlüydü. Afganistan’ın eski cumhurbaşkanlarından Hamid Karzai’nin, koyu yeşil pelerini de öyleydi.
Karzai’ninki uydurma bir kıyafetti bu ortada. 2001’de Batı tarafından Cumhurbaşkanlığına getirildiğinde yapmak istedikleri ortasında bir “ulusal kıyafet” yaratmak da vardı, derler. Bu nedenle batılılaşmış bir Peştun olan bu adam tüm Afganlıları temsil ettiğini düşündüğü o meşhur kıyafete bürünmüştü. Üzerindeki o bizim pelerin dediğimiz Özbeklerce giyilen Çapan isimli uzun cekettir aslında. Başına kondurduğu astragan Karakuli başlık da Türkmenlere hastır. Yapay, hiç de sandığı üzere Afganistan’ı temsil etmeyen bir kıyafetti bu. Uydurmaydı falan lakin batılılar pek bir beğendiler natürel. Gucci’nin en yaratıcı çalışanlarından Tom Ford örneğin bayılırdı Karzai’nin üslubuna. “Tüm gezegendeki en şık erkek” demişti Karzai için, nasıl makûs örnekler gördüyse.
Kafasında harita taşırdı
Arafat’ın kefiyesi o denli değildi doğal. Araplarda yaygındır kullanımı. Ancak Arafat kendine mahsus hale getirdi kefiyeyi. Dikkatli bakan biri Arafat’ın başındaki kefiyenin Filistin haritasına benzediğini görür. Başının üstündeki kıvrım Kubbet-üs Sahra’yı simgeler örneğin. O denli sarardı yani başına. Siyah beyazdı doğal. Lakin Filistin direnişi seküler özelliğini yitirip İslamcılaştıkça kefiyenin rengi de değişti. Hamas yeşil kefiye kullanıyor gümümüzde. Yeniden Hamas’a bağlı Kassam Tugayları mensupları da ekseriyetle kırmızıyı seçerler. İslami Cihad Savaşçıları da siyahı. Lakin bunların hiç biri Arafat’ın yarattığı tesire sahip olamadı elbette.
Yenisi Fildişi Sahili’nden çıktı
Uzun vakittir kendisine has kılıkla kıyafetle ortaya çıkan bir figür yok benim bildiğim. Lakin bu boşluk süratle doldurulacak üzere görünüyor. Memnunum. Fildişi Kıyısı vatandaşı bir aktivist olan Andy Costa grup elbiseli, kravatlı lakin başından yeşil kaskını eksik etmemesiyle epey dikkat çekiyor bir müddettir. Bu imaj onu süratle daha fazla “uluslararası tanınır” bir figüre dönüştürdü. Şu sıralar Mısır’da toplanmış olan BM İklim Zirvesi’nde (COP27) en çok ilgi çeken kişi durumunda. “Daha fazla” dememin nedeni, esasen makul bir kesim tarafından düzgün biliniyor olması. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile ortası yeterli örneğin.
Neden takıyor o kasketi? Birebir vakitte çevreci My Dream for Africa Vakfı’nın da üyesi olan Costa buna “Bisiklet kullanımını özendirmek lakin öteki yandan kaskla çevreyi müdafaamız gerektiğini sembolize etmek” cevabını veriyor. İlgi çektiği kesin. Esasen o kaskı yüzünden Afrika’nın “bisiklet elçisi” kabul ediliyor. Afrika deyince bir duralım; yavaş yavaş büyük otoyollara kavuşan, kapsamlı bir demiryolu ağı olmayan, bu nedenle de çok önemli trafik problemleri yaşayan bir kıta için bisikleti önermek çok değerli haliyle. Hem etraf için, hem trafikte rahatlama hem de sıhhat için yani.
Costa’nın ülkesi Fildişi Kıyısı bisiklet ulaşımı için gerekli alt yapıya sahip değil halbuki. Fakat halledilebileceğini düşünüyor bunun. Her birini geleceğin “iklim lideri” olarak gördüğü üniversite öğrencilerinden başlanabileceğini söylüyor örneğin. Sponsorluklar ya da toplumsal sorumluluk projeleri yoluyla bunun yapılabileceğini de ekliyor. Olsa ne âlâ olur. Zira ülkesinde bilhassa kırsal bölgelerde, uzun aralıklar kat etmek zorunda olduklarından sık sık okulu terk etmek zorunda kalan kız çocukları için bisiklet kullanımının yaygınlaşması son derece değerli. Bisiklet altyapıları kent tasrımına dahil edilebilir, dağıtım zincirlerinden alınan vergiler azaltılarak bisiklet alımı kolaylaştırılabilir. Bu türlü düşünüyor Costa. Bu hedefle çabucak her şirketle, siyasetçiyle görüşmeler yapıyor.
Afrika, karbondioksit gazlarının fakat yüzde 4’ünü salan bir kıta. Yani dünyamıza ziyanı yok, fakirliği yüzünden. Özel araç, yakıt, güç harcamaları her kesin yapabileceği harcamalar değil. O nedenle bisiklet en ideali. Afrika Ulaşım Siyaseti Programı duyurmuştu: çok az motorize olmasına karşın Afrika dünyadaki en yüksek karayolu trafik mevt oranlarına sahip. 100 bin bireyde 2,6. Bu günde 650 mevt manasına geliyor.
Yeşil kasklı bu kahraman, memleketler arası toplantılarda, ekip elbiseli, kravatlı lakin kasklı haliyle bir çevreci ikonuna dönüştü. Her ne kadar palavra da olsa Karzai’nin pelerini, elbette son derece manalı olan Arafat’ın kefiyesi üzere “Costa’nın kaskı” da kişinin “kendisinden ünlü” aksesuarları ortasında yer alacak.
Kefiye de kask da kabulümdür elbette.
Rezilliğini saklamak isteyen için ise pelerin var işte. Örtünsünler sıkı sıkıya, görmesin kimse. Laf olsun diye söylemiyorum; pelerin her işe fayda. İngiltere’de 17. yüzyılda falan, pelerinli seyyar tuvaletçiler vardı örneğin. Sıkışıp da hacet gidermek istediğinizde, parasını verip, tuvaletçinin(!) perdelediği pelerinin içinde rahatlardınız.
Karzai’ninkinden daha yararlıydı o kesin.
