İktidar partisinin giderayak çıkardığı yeni e-ticaret kanununun bilmem farkında mısınız? Fark etmemiş olabilirsiniz zira yasa Resmi Gazete’de yayımlanmış olmasına karşın şimdi yürürlüğe girmedi. Yeni yılın birinci günü devreye girecek ve internette bir zelzeleye neden olacak. Sarsıntı tabiri abartılı değil zira yasa kimi bölümlerde istikrarları temelinden değiştirecek. Büyük e-ticaret siteleri kurdukları kargo şirketlerini kapatacaklar, online yemek siparişi işinden çıkacaklar, emlak ilanları pazarının önderine rakip site kurma hazırlıkları varsa durduracaklar, online ödeme, online cüzdan sistemlerini devre dışı bırakacaklar. Bu ortada indirimleri önemli oranda azaltacaklar. Verdikleri reklamları da.
Bu kadar sert değişiklikler karşılığında hangi büyük kamu çıkarını elde edeceğiz? Yasanın münasebetine nazaran e-ticarette rekabet artacak. Nasıl? “Pazara yeni aktörlerin girişinin kolaylaştırılması ve pazarın istikrarlı ve sağlıklı büyümesinin sağlanmasıyla.” Pazara girmek isteyen yeni aktörler yahut rekabette zorlanan eski aktörler için hoş haber olabilir. Pekala milyonlarca tüketici, yani vatandaşlar için? Yeni e-ticaret yasası tüketiciler için daha değerli eserler, “Geldik meskende bulamadık, geri gönderdik” diyecek kargo şirketleri dışında ne vadediyor? Buna işsiz kalacak binlerce kargocuyu ve online yemek siparişinde rekabetin azalmasıyla restoranların fahiş kurullar ödemeye başlayacak olmalarını da ekleyelim… CHP’nin yasanın iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurması şaşırtan değil.
Yanlış anlaşılmasın, rekabetin düzenlenmesi için devletin piyasaya müdahale etmesine karşı değilim. Lakin ifratla tefrit ortasında bir istikrar olmalı. Pazara yeni aktörlerin girişinin kolaylaştırılması yahut rekabette zorlanan eski aktörlerin nefes almalarının sağlanması için milyonlarca tüketicinin kazıklanmasını göze almak ifrat demek. Şahsen satın alacağım eseri belirledikten sonra internette en ucuz satanı araştırıp, markette gördüğüm fiyatın yüzde 20-30 altına oradan almaktan çok mutluyum. “Biraz da esnaf kazansın” diye tekrar kazıkçıların eline düşmek istemiyorum. Hele bu enflasyon ortamında.
O halde internette rekabet nasıl sağlanacak? Monopoller, oligopoller nasıl engellenecek? Rekabet Kanunu bunun için çıkarılmamış mıydı? Rekabet Kurumu bunun için kurulmamış mıydı? Rekabet Kurumu şayet kendinden beklenen vazifesi yerine getiremiyorsa yapılması gereken yeni bir kanun çıkarmak değil, misyonunu yapmasını sağlamak. Natürel bunun için evvel bağımsızlığını sağlamak gerekiyor. Kimin büyüyeceği, kimin küçüleceği, kime ne kadar ceza kesileceği konusunda kelamı bağımsız bir kuruma bırakmak güç mu geliyor yoksa?
E-ticaret Yasası’nın medyayı ve bu ortada yatırım ortamını ilgilendiren değerli boyutları da var. Medya olarak reklam yasaklarından bıktık usandık. Sıhhat kuruluşlarının reklam yapması yasak, avukatların reklam yapması yasak, alkollü içeceklerin reklamının yapılması yasak, artık de e-ticaret sitelerinin fazla reklam yapması yasak. Reklamın olmadığı şartlarda medya nasıl ayakta kalacak pekala? Devletin ihsanıyla! Yani Basın İlan Kurumu’nun ve yandaş şirketlerin verdiği reklamlarla. E, Basın İlan Kurumu ve yandaş şirketler “muhalif” olmakla yaftalanan medyaya reklam vermiyor fakat?
Medyanın bağımsızlığı reklam gelirlerinin azaltılmasından değil artırılmasından geçiyor. E-ticaret sitelerine meczup gömleği üzere reklam yasakları getirileceğine, Avrupa’nın ve dünyanın pek çok ülkesinde olduğu üzere alkollü içecek reklamları (Saatleri, mecraları düzenlenerek) özgür bırakılmalı.
Bu yasa kamu çıkarını sağlamıyor.
