ABD vatandaşları, ülkenin önümüzdeki iki yılını şekillendirecek orta seçimlerde oy kullanmak üzere bugün sandık başına gidiyor. ABD siyasal sisteminde orta seçimler aslında vazifedeki Lider için bir cins referandum fonksiyonu görüyor. Birinci iki yılı geride bırakan Lider Joe Biden’ın daha iki yılı var. Halk bir manada Başkan’ın iki yıllık performansını nasıl gördüğünü muhakkak etmiş olacak. Anketlere nazaran evvelki seçimlere ilgisi fazla olmayan Demokrat seçmenler bu orta seçimlere iştirak açısından Cumhuriyetçi seçmenle eşit hale gelmiş durumda. Bu nedenle çok lakin çok çekişmeli bir seçim olacak bu.
Senato yarışındaki beş eyalet yani Georgia, Nevada, Arizona, Wisconsin, Pennsylvania çekişmenin en güçlü olduğu bölgeler. Biden 2020’de Georgia’yı 12 binden az oyla kazanmıştı. Bu zafer onu 1992’de Bill Clinton’dan bu yana güney eyaletinde zafer kazanan birinci Demokrat aday yapmıştı.
Ara seçimlerde iki parti ABD Kongre’sini oluşturan iki kurumdan biri olan Temsilciler Meclisi’nde 435 sandalyenin tamamı, Senato’da ise 35 sandalye için kozlarını paylaşacak. Cumhuriyetçi Parti’nin Temsilciler Meclisi’nde, Demokrat Parti’nin ise Senato’da çoğunluğu sağlayacağı varsayım ediliyor. Demokratlar küçük bir farkla Temsilciler Meclisi’ni elinde tutuyor, Senato’da ise oylar eşit bölünmüş durumda lakin burada Lider Yardımcısı Kamala Harris’in oyu belirleyici oluyor.
Trump kampanyaya başlayabilir
Seçimlerin sonuçları, 2024 Başkanlık seçimlerini de belirleyecek. Yarışın Biden ile eski Lider Donald Trump ortasında geçeceği kestirim ediliyor lakin Biden şimdi adaylığını açıklamadı, Trump ise 2024′ de 82 yaşında olacak. Bu kendi seçmenleri ortasında da telaş nedeni. Lakin buna karşın Trump’ın durmaya niyeti yok üzere görülüyor. Bazıları eski Başkan’ın seçim kampanyasını 14 Aralık’ta başlatacağını bile ileri sürüyor.
Seçimin sonucu Biden’ın bundan sonraki vazife mühleti boyunca istediği yasa tasarılarını geçirmekte zorlanıp zorlanmayacağını da ortaya koyacak. Orta seçimlerin ekseriyetle “iktidardan düşen parti”nin lehine sonuçlandığı anımsanırsa Cumhuriyetçiler Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu ele geçirebilir bu sefer. Lakin tıpkı şey Senato için söylenemez, orada işleri güç Cumhuriyetçilerin. Cumhuriyetçilere bu seçimi kazandıracak olan etmen Biden’ın başkanlığının oldukça başarısız olması natürel. Fakat orta seçim öncesi yapılan bir anket Demokratların tahminen de bir sürpriz yapacağını da ortaya koyuyor ki epey farklı. Ankete nazaran Amerikalıların yüzde 40’ı Joe Biden’ın lider olarak yaptığı işi onaylıyor, yüzde 17’si ABD’de işlerin gidişatından mutlu, yüzde 49’u ekonomiyi makûs olarak tanımlıyor, yüzde 21’i Demokratların liderliğindeki Kongre’nin yaptığı işi destekliyor. Ekonomiyi makus göenlerin oranının yüksekliği anketteki tek olumsuz taraf.
Öz kaybettirebilir
Bizim medyada Pennsylvania’daki Cumhuriyetçi Parti’nin Türk adayı Dr. Mehmet Öz’ün kazanmasıyla Trump’a büyük fırsat yaratacağı tarafında son derece abartılı yorumlar yapılıyor, bu pek yanlışsız değil. Tam aksine Öz’ün eyaleti Cumhuriyetçilere kaybettirecek bir aday olduğu yazılıp çizildi ABD medyasında. Öz’ün, felç geçirdiği için kampanya yapamayan Demokrat rakibi John Fetterman’ın popülaritesiyle baş edemediği genel kabul gören bir müşahede.
Seçimlerde en belirleyici faktörler demokrasiye yönelik tehditler ile iktisadın durumu. Bu hafta NBC tarafından yapılan bir ankete nazaran, ABD’nin karşı karşıya olduğu en kıymetli sorunun ne olduğu sorusuna seçmenlerin yüzde 23’ü “demokrasiye yönelik tehditler”, yüzde 20’si istihdam ile iktisat, yüzde 17’si ise hayat pahalılığı cevabını verdi.
Daha sert bir dış politika
ABD iç siyasetinde elbette kimi değişikliklere yol açacak orta seçimin sonuçları. Lakin dış siyasette da kıymetli değişiklikler yaşanabilir. Cumhuriyetçilerin Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu almaları durumunda yapacakları iş Ukrayna’ya yapılan yardımı kesmeleri olacak. Bu bir iddia değil; Cumhuriyetçilerin Temsilciler Meclisi Lider Adayı Kevin McCarthy söylüyor bunu: “Yeterince para verdik. Biraz da Avrupalılar adım atsın”.
Çin’le ilgileri daha da gerebilir Cumhuriyetçi bir Temsilciler Meclisi. Birebir vakitte Biden’ın temkinli davrandığı Tayvan’ı silahlandırma konusunda adım da atabilirler. Yeniden Biden’ın fazla uzak olmadığı İran’la nükleer barış mutabakatına büsbütün kapıları kapatabilirler. Nihayet, Biden’ı misyondan almanın da yolunu arayabilirler.
Tüm bunları bugün yapılan seçim sonuçlarından sonra öğreneceğiz olağan.
