Rusya Avrupa ve ABD’deki çeşitli kurumlardan derlenen bilgilere nazaran dünyanın en büyük doğalgaz ihracatçılarından Rusya Avrupa Yakası Travesti boru sınırlarıyla geçen yıl toplam 202 milyar metreküp doğalgaz ihraç etti
Bunun yüzde 83’ü Avrupa ve Türkiye’ye sevk edilirken yüzde 13’ü Bağımsız Devletler Topluluğu ülkelerine yüzde 4’ü ise Çin’e gönderildi Avcılar Travesti Avrupa’nın geçen yıl ithal ettiği toplam doğal gaz ölçüsünde ise Rusya’nın hissesi yüzde 40 seviyesindeydi Ukrayna’daki savaşın başlamasının akabinde ise Rusya’nın boru çizgileri üzerinden Avrupa’ya doğalgaz sevkiyatları süratle azalmaya başladı Ataköy Travesti
Avrupa’ya Rus gazı sevkiyatlarında kullanılan ana sınırlardan Kuzey Akım boru sınırında faaliyetler gerekli bakımların yapılamadığı gerekçesiyle ağustos sonunda dururken inşaatı tamamlanan Kuzey Akım 2 çizgisi ise Ukrayna’daki savaş nedeniyle faaliyete Bahçelievler Travesti alınmamıştı Her iki hatta da 26 Eylül’de patlamalar yaşanmış doğalgaz sızıntıları meydana gelmişti
Sevkiyatlar 10 Mayıs’ta durmuştu
Gazprom’un Avrupa’ya doğalgaz sevkiyatında kritik role sahip bir diğer boru sınırı olan Yamal Avrupa da artık yaptırımlar Bahçeşehir Travesti nedeniyle atıl duruma düşerken şirketin Ukrayna’nın Sohranovka isimli doğalgaz dağıtım noktasından sevkiyatları da 10 Mayıs’ta durmuştu
Sözkonusu giriş noktasının kapanmasıyla şirketin Ukrayna üzerinden Avrupa’ya gönderdiği doğalgaz ölçüsü 10 Mayıs’a kıyasla yaklaşık yüzde 50 azaldı
Avrupa Birliği AB Komitesi Lideri Ursula von der Leyen 9 Eylül’de yaptığı açıklamada Rusya’nın Avrupa doğalgaz ithalatındaki hissesinin yüzde 40’tan yüzde 9’a düştüğünü bildirmişti
Öte yandan Gazprom’un doğal gaz ihracatı da yılın 9 ayında geçen yılın birebir devrine nazaran yüzde 40 gerileyerek 86 9 milyar metreküpe düştü
Rusya’nın gayesi Çin
Rusya pazar hissesinin kıymetli oranda düştüğü Avrupa’yı başta Çin olmak üzere Asya piyasasına gerçekleştireceği doğalgaz sevkiyatlarıyla telafi etmeyi planlıyor Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin 14 Nisan’da gerçekleştirdiği konuşmada Enerji kaynaklarının batıya tedariki azalacak Bu nedenle adım adım ihracatımızı süratle büyüyen güney ve doğu piyasalarına yönlendirmemiz önemli tabirlerini kullanmıştı
Doğalgaz ihracatında Avrupa’ya değerli oranda bağımlı durumdaki Rusya’nın Asya’ya yönelik tek ihracat boru çizgisi Sibirya’nın Gücü ise tam kapasiteye şimdi ulaşmadı Tam kapasiteye ulaştığında Rusya’dan Çin’e bu çizgi üzerinden yılda 38 milyar metreküp doğalgaz sevk edilmesi planlanırken sözkonusu hacim savaş öncesinde Avrupa’ya gönderilen yılda ortalama 150 milyar metreküp gazın fakat yüzde 25’ine tekabül edebiliyor
Gazprom’un Çin’e yönelik planladığı ve Sibirya’nın batısında kalan gaz alanlarından faydalanmak istediği Sibirya’nın Gücü 2 boru sınırının ise lakin 2030 faaliyete geçmesi bekleniyor Rusya’nın Avrupa’ya yönelik sevkiyatlarını doğudaki ülkelere yönlendirebilmesi için ülkesinin Batı bölgelerindeki doğal gaz altyapısıyla gerekli kontakların bulunmaması da bir diğer sorun olarak ön plana çıkıyor
Uzmanlar Rusya’nın batısında kullanılan alanların doğu istikametlerine yönlendirilebilmesi için kıymetli boru çizgileri yatırımlarının yapılması gerektiğini bunun için de tekrar başta Çin olmak üzere milletlerarası ortaklara muhtaçlık duyulduğuna işaret ediyor
LNG’nin stratejik değeri artıyor
Avrupa’daki boru çizgileriyle gaz ihracat piyasasını değerli oranda kaybeden Rusya için sıvılaştırılmış doğal gaz LNG ihracatı stratejik değere sahip Rusya Federal İstatistik Kurumunun Rosstat açıkladığı bilgilere nazaran ülkenin LNG üretimi bu yılın 8 ayında geçen yılın tıpkı devrine kıyasla yüzde 13 5 artarak 21 6 milyon tona çıkarken ağustostaki üretimi ise bir evvelki yıla nazaran yüzde 59 artarak 2 4 milyon tona yükseldi
Ülkenin doğusundaki Sahalin 2 ve Sibirya’nın kuzeydoğusundaki Yamal LNG tesisleri Rusya’nın en kıymetli LNG üretim merkezleri olarak ön plana çıkıyor Sahalin 2’de geçen yıl 10 4 milyon ton LNG üretilirken Yamal LNG’de geçen yıl 20 milyon ton LNG üretildi
Rus hükümetinin Mart 2021’de onayladığı plana nazaran ülkede LNG üretiminin 2035’e kadar yılda 120 ila 140 milyon tona ve global pazar hissesinin da yüzde 15 ila 20’ye yükseltilmesi planlanıyor
Ukrayna savaşından evvel Sahalin 2’nin ana ortakları ortasında yüzde 50 ile Gazprom yüzde 27 5 ile Shell yüzde 12 5 ile Mitsui ve yüzde 10 ile Mitsubishi bulunurken Shell eylül ayında yaptığı açıklamada projeden çekileceğini duyurmuştu
Yamal LNG deki iştirak yapısı ise yüzde 50 1 ile Novatek yüzde 20 ile TotalEnergies yüzde 20 ile CNPC ve yüzde 9 9 Silk Road Fund biçimindeyken TotalEnergies şirketi de Rusya ile artık ortak projelerde yer almayacaklarını bildirmişti
Öte yandan Rusya’da LNG projelerinin geliştirilmesinde kıymetli rol oynayan ABD güç saha hizmetİ şirketi Baker Hughes da Rusya’ya yönelik ekipman sevkiyatını durdurma kararı almıştı
Rusya’daki ekonomistler Rus LNG endüstrisinin yaptırımlar öncesinde kıymetli oranda Batılı şirketlerin ekipmanlara bağımlı olduğu ve devletin yüksek kaynak ayırmadan bu alanda süratli bir gelişim göstermesinin düşük ihtimal olduğu görüşünde birleşiyor
Türkiye rotası teklifi
Rusya’nın doğal gazını dış piyasalara ihraç edebilmek için ortaya koyduğu son alternatif ise Türkiye’de bir doğal gaz merkezi kurulmasına yönelikti Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin 12 Ekim’de Yakıt ve doğalgaz kaynaklarımız için ana rotayı Türkiye üzerinden sağlayarak Avrupa için Türkiye’de doğalgaz merkezi kurulabilir sözünü kullanmıştı
Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak da yaptığı değerlendirmede yerini TürkAkım’ın aldığı Güney Akım projesinin 4 çizgi üzerinden yılda 63 milyar metreküp kapasiteyle tasarlandığını ve bu potansiyelin Türkiye üzerinden Avrupa’ya Rus gazı gönderilmesinde kullanılabileceğini söyledi
