Yandaş medya, İBB’ye yönelik kara propagadansını tam gaz sürdürüyor. Aylık Le Monde Diplomatique mecmuasının, “Manière de voir” (Görme Biçimi) isimli ekinde yer alan “Türkiye Yüzyılı, 1923-2023” başlıklı Ekim-Kasım 2023 özel sayısındaki bir makale çarpıtıldı. Fransız araştırma kuruluşu Institut de RelationsInternationales et Stratégiques (Uluslararası ve Stratejik Münasebetler Enstitüsü – IRIS) yöneticisi, Türkiye ve Ortadoğu uzmanı Didier Billion’un kaleme aldığı makalede NATO ve Türkiye ilgisi ele alındı. Yazıda Sanatçı İhsan Oturmak ve farklı Türk sanatkarların tasarım ve çizimleri paylaşıldı
İBB’den yapılanb açıklamda, “İBB’ye yönelik palavra haber kampanyasını tam gaz sürdüren sürdüren Sabah ve A Haber, medya tarihine bir palavrayla daha geçti. Fransa’da aylık yayınlanan ‘Le Monde Diplomatique’ mecmuasındaki NATO-Türkiye alakasını bahis eden makale, İstanbul’a ilişkin bir yazıymış üzere sunuldu. Makalede kullanılan görseller ortasında yer alan sanatçı İhsan Oturmak’ın çalışması, yazıda İETT ve İstanbul sözü dahi geçmemesine karşın iftira fırsatı olarak kullanıldı. Oturmak’ın birebir temada benzeri dizaynları olmasına karşın, sanatkarın bir yapıtı, palavra habere gereç yapıldı” denildi.
İBB, yaptığı açıklamaya şöyle devam etti:
1950’lerden günümüze NATO alakalarının ve siyasi gelişmelerin irdelendiği yazıyı Sabah ve A Haber “İETT Fransız Basınında” diyerek paylaştı. Yazının gerçek içeriğine hiç değinmeyerek okuyucularını ve Türk halkını kandırmaya çalıştı. Makalede İETT ve İstanbul sözü dahi geçmemesine karşın iftira fırsatı olarak kullandı.Sanatçı Sanatçı İhsan Oturmak’ın mecmuada yer alan ‘isimsiz’ isimli çizimi üzerinden kara propaganda yapıldı. Oturmak’ın tıpkı temada dizaynları olmasına karşın, sanatkarın bir yapıtı palavra habere materyal yapıldı.
İstanbul ve İETT sözünün tek yerde geçmediği makalenin Türkçe çevirisinin tamamı şöyle:
NATO İLE ÇALKANTILI BİR İLİŞKİ
Ankara, 1950’ler hariç, Washington ile ayrıcalıklı bir münasebet sürdürürken ortaklarını çeşitlendirme dileğini her vakit göstermiştir. Türkiye Cumhurbaşkanı’nın 2017 yılında Rusya’dan S-400 füzeleri satın alması başta olmak üzere alakalar vakit zaman gerginleşmiştir. Bununla birlikte Türkiye, tek Müslüman üyesi olduğu Atlantik İttifakı’nda kıymetli bir oyuncu olmaya devam ediyor.
Soğuk Savaş’ın başlangıcından itibaren Türkiye Batılı güçlerin yanında yer aldı ve Washington’un tercihlerini sistematik olarak destekledi – bu da bölgesel etrafından radikal bir formda izole olması manasına geliyordu. Türkiye’nin 1952 yılında Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’ne (NATO) üye olması bunun en bariz simgesiydi. Tarihinin hiçbir periyodunda ekonomik, toplumsal, siyasi ya da kültürel alanlarda Batı bloğuyla bu kadar güçlü bir biçimde özdeşleşmemişti.
Bununla birlikte, 1964’ten itibaren Ankara’nın dış siyaseti çeşitlenmeye ve akabinde daha özerk hale gelmeye başladı ve ulusal çıkarları olarak gördüğü şeyleri savunma kararlılığını yansıttı. Bu özgürleşme isteği, örneğin Kıbrıs’taki siyasi krizler sırasında, birinci olarak 1964’te, ancak bilhassa de on yıl sonra, 1974’te, Türkiye’nin adanın bölünmesini zorla dayattığı ve 1975’ten 1978’e kadar Amerikan silah teslimatına ambargo uygulanmasına yol açan bir kriz sırasında ortaya çıkmıştır.
Dolayısıyla, Türkiye NATO üyesi olmaya devam ederken ve ABD ile yadsınamaz bir stratejik paydaşlığı sürdürürken, müttefikleriyle olan bağlantıları uzun vakittir kritiktir.
1980’lerin sonunda başkanlar ortasında büyük bir tasa baş gösterdi. Berlin Duvarı’nın yıkılması, Ankara’nın coğrafik pozisyonunun sağladığı stratejik avantajı kaybetmesine neden olma tehdidi yarattı. Bu nedenle ülke, Ağustos 1990’da Kuveyt’in işgalinden sonra Saddam Hüseyin’in Irak’ına karşı kurulan koalisyona kararlılıkla katıldı. Hedef, çalkantılara hamile üzere görünen Orta Doğu’da nihayet vazgeçilmez bir bölgesel istikrar sağlayıcı olarak tanınmaktı. Lakin sonuçta Türkiye beklediği tanınmayı yalnızca kelamda elde etti.
Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) 2000’li yılların başında iktidara gelmesi Ankara’nın ortakları için büyük bir telaş kaynağıydı: Bu partinin benimsediğini tez ettiği siyasal İslam, dış siyaset paradigmalarında bir değişikliğe yol açacak mıydı? Türkiye’nin Mart 2003’te George W. Bush’un Irak’a kuzeyden saldırmak için 62.000 Amerikan askerini topraklarında konuşlandırma talebini reddetmesi Washington ile tansiyonu sertleştirdi.
Üstesinden gelinebilecek farklılıklar
Son yıllar, Türk dış siyasetindeki gelişmelerle ilgili soru işaretleri ve yanlış yorumlardan nasibini aldı. Hatta Batılı askeri-güvenlik kompleksiyle irtibatlı etraflarda Türkiye’nin klâsik ittifak sistemlerinden, bilhassa de NATO’dan ayrılacağına dair bir dehşet varmış üzere görünüyordu.
Ancak Türkiye’nin başkanları ile Batılı müttefikleri ortasındaki farklılıklar, bu kademede uzlaşmaz olmadıklarını göstermektedir. Yalnızca üç nispeten yakın tarihli olayı hatırlamamız kâfi olacaktır: Kasım 2010’da Lizbon Doruğu’nda kararlaştırılan ve Eylül 2011’de uygulamaya konulan NATO füze savunma kalkanının erken ihtar radarının Türkiye topraklarına yerleştirilmesinin kabul edilmesi; İttifak’ın, Ankara’nın talebi üzerine ve NATO’nun kurucu muahedesinin 4. Hususu uyarınca, Ocak 2013’te Türkiye-Suriye sonuna Patriot füzeleri yerleştirmesi (NATO üyelerinden birinin kendini tehdit altında hissetmesi halinde bu üyelere danışılmasını öngören bu unsur önleyici önlemlere yol açabilir); Türkiye’nin 24 Kasım 2015 tarihinde bir Rus uçağının düşürülmesinden birkaç dakika sonra NATO’dan büyükelçi seviyesinde bir toplantı talep etmesi ve bu talebin transatlantik örgüt tarafından derhal kabul edilmesi. Bu örnekler, daha sonraki gelişmelerden bağımsız olarak, Türkiye’nin müttefiklerinden kopmaya niyeti olmadığını açıkça göstermektedir.
İttifak’ın en büyük ikinci ordusu
Potansiyelinin farkında olan Ankara, çıkarlarını ve varlıklarını geliştirme niyetindedir. Hakikaten ülke, asker sayısı bakımından Atlantik İttifakı’nın en büyük ikinci ordusuna sahiptir (Global Firepower web sitesine nazaran 425.000’i faal misyonda olmak üzere 775.000 kişi). Müttefiklerine Amerikan nükleer silahlarının depolandığı İncirlik üssünü sağlamakta, Karadeniz boğazlarını denetim etmeye devam etmekte ve NATO üyesi olan tek kültürel olarak Müslüman devlet olmaya devam etmektedir. Velhasıl Türkiye, ABD’nin bölgesel siyaseti için vazgeçilmez bir Avrasya “merkezi” olmaya devam etmektedir ve Washington’daki siyasi-stratejik nüfuz etrafları bunun son derece farkında ve ikna olmuş durumdadır.
Batılı güçlerin bakış açısına nazaran Ankara’nın fiili merkez statüsü korunmalıdır. İtimat sarsılmış olabilir, lakin karşılıklı çıkarlar güçlü kalmaya devam ediyor ve Türkiye bazen baş belası rolünü oynasa da Örgüt’te kalmaya devam edecek.
Ancak artık Türkiye’nin rastgele bir istifa ya da ikinci sınıf statüyü kabul etmesi kelam konusu değildir. Ankara artık nüfuzunu 360 derece genişletmek istiyor ve öteki pek çok kelamda “yükselen” devlet üzere memleketler arası sahnede sesini duyurmaya kararlı.
Teslimatı 12 Temmuz 2019’da başlayan Rus S-400 füzeleri sıkıntısı, Batılı güçlerle olan ittifaklarını bozma dileğine mı işaret ediyor? Bu silahlar, örgütün kimi kodlanmış sistemlerine potansiyel olarak erişim sağladıkları için NATO standartlarıyla uyumsuz oldukları kabul ediliyor. Bununla birlikte Türkiye, hiçbir devletin ya da devletler kümesinin kendisine Atlantik İttifakı’nın sağladığı güvenlik garantilerine muadil garantiler sağlayabilecek pozisyonda olmadığının farkındadır. Konuşlandırılmalarının üzerinden neredeyse dört yıl geçmesine karşın bu sistemlerin hala etkin hale getirilmemiş olması değerlidir. Ukrayna’daki savaş bu sistemlerin muhtemelen hiçbir vakit etkin hale getirilmeyeceği manasına gelmektedir.
Ayrıca, bir dizi Batılı güçle müzakere edilen çeşitli silah projeleri ve mukaveleleri, bir yandan dış iştiraklerini çeşitlendirmeye devam ettiğini, başka yandan da kendi ulusal savunma kabiliyetlerini güçlendirme konusundaki kararlılığını yansıtmaktadır.
Donald Trump, S-400’lerin satın alınmasında Türkiye’nin sorumluluğunu küçümsemek ister üzere görünerek, Patriot sistemlerinin satın alınması için Türkiye’ye abartılı şartlar dayatmaya çalışmakla suçladığı Barack Obama’nın hatalı olduğunu söyledi. Bu durum, kelam konusu Rus sistemlerinin kesimlerinin birinci teslimatı yapılır yapılmaz, F-35 uçak programına ait zorlayıcı önlemler almasını engellemedi: üretim sınırından çıkarma, Türk pilotlara yönelik eğitim programının durdurulması ve Türkiye’nin bu uçakları edinmesinin imkansız hale getirilmesi. Öte yandan NATO Genel Sekreteri, S-400’lerin Türk topraklarında konuşlandırılmaya başlamasından beş gün sonra, 17 Temmuz 2019’da Aspen Güvenlik Forumu’nun açılışında Ankara’nın lehine bir savunma yapmaktan çekinmedi: “Türkiye’nin NATO’daki rolü F-35 yahut S-400’den çok daha geniştir”.
Recep Tayyip Erdoğan ve Joseph Biden ortasındaki bağlara gerçek bir güvensizlik damgasını vurmuş olsa da, Biden Türkiye Cumhurbaşkanı’nın 14 Haziran 2021’deki NATO doruğunda yaptığı, Amerikan birliklerinin çekilmesinden sonra Kabil havaalanının güvenliğinin sağlanması teklifini büyük bir takdirle karşıladı. Taliban’ın kenti beklenenden çok daha süratli bir formda ele geçirmesi bu niyeti boşa çıkarmış olsa da teklif masadaydı. Ankara nihayet İsveç’in 10 Temmuz 2023’te Atlantik İttifakı’na katılmasına yeşil ışık yaktığına nazaran, Biden idaresi Türkiye’nin 20 milyar dolara satın almak istediği Lockheed Martin F-16’larının satışından yana. Pürüzler devam etse de Beyaz Saray bu sürecin NATO’nun birlikte çalışabilirliği açısından değerli ve stratejik çıkarlarına uygun olduğunu düşünüyor. Ukrayna’daki savaşın açtığı yol Ankara’yı yine bir dizi teşebbüsün merkezine yerleştirdi ve kısa bir müddet evvel kendisini dışlayanlar tarafından kur yapılmasına neden oldu.
