Böyle olması bekleniyordu aslında. Misyondan alındıktan tam 18 ay sonra Binyamin Netanyahu’nun seçimi kazanacağı biliniyordu. Kuracağı kabinenin elbette sağcı olacağı da. Fakat dün (Perşembe) yemin ederek vazifeye başlayan hükümet bugüne kadarki sağcı hükümetlerden çok çok daha sağda, çok sağcı, dindar bir koalisyondan oluşuyor.
Irkçı olduklarını dünya alemin bildiği Bezalel Smotrich Maliye, Itamar Ben Gvir ise Ulusal Güvenlik Bakanı oldular örneğin. Öbür insan yokmuş üzere Smotrich’i İsrail işgali altındaki Batı Şeria’da sivil siyasetten sorumlu askeri üniteler üzerinde yetki sahibi de kıldılar, Savunma Bakanlığı’na bağlı olarak. Sivil bir aktivistken Arap öldürmekten kelam eden Gvir de Batı Şeria’da da faaliyet gösteren hudut muhafızları paramiliter ünitelerinden oluşan yeni bir bağımsız güvenlik gücünden de sorumlu oldu.
Barış toplumundan
Kurda kuzu teslim etmek demek bu. Bir vakitler dünyanın en güçlü barış hareketine sahip bir ülkede buna şahit olmak nitekim çok üzücü. İnsanlığa hümanizmi armağan etmiş bir ulusun çocuklarının, “ötekine” nefret üzerine bina edilmiş bencil bir ideoloji olan sağa bu kadar teslim olması çok acı. İsrail sağcısı için “öteki” yalnızca “Filistinli” değil, barış isteyen, aydın İsrailli de “ötekidir” bu ortada.
Netanyahu hükümet kurabilmek için, çok sağa kendi “sağcı çizgisini” de aşan ödünler verdi. Yapılan koalisyon mutabakatından bunu anlamak mümkün. Bu mutabakatların resmi bir bağlayıcılığı yok lakin Filistin konusunda çok daha sert siyasetleri uygulayacak kadar “bağlıyor” hükümeti. Birinci adım ne olur? Alışılmış ki Batı Şeria’nın ilhakı. ABD Lideri Joe Biden’a karşın bunu yapması pek kolay olmasa da, 2024’de ABD Başkanı’nın bir Cumhuriyetçi olması durumu İsrail lehine kolaylaştırır iş. Öteki? Koalisyon mutabakatlarında Akdeniz ile Ürdün Irmağı ortasındaki “tüm topraklar üzerinde Yahudi halkının münhasır hakkı var” deniyor. Filistinlilerin ismi bile geçmiyor. İşgal bölgelerinde konut inşaatlarına sürat verilecek. Bu ileride mutabakat olur da hak tanınırsa bir Filistin devletinin kurulmasını imkansızlaştıracak bir teşebbüs.
Arap hükümetlerini tamam da…
Tam, şu meşhur İbrahimi Mutabakatları uyarınca “düşmanlarıyla normalleşmişken” bu nasıl bir gelişmedir anlamak sıkıntı. Hükümetin tahminen de gerçekleşmesi en sıkıntı olan “hedef”lerinden biri Arap-İsrail çatışmasını sona erdirecek siyasetler uygulayacak oluşu. Filistinliyi yok saymasına aldırmayan kimi Arap idareleriyle “normalleşir” lakin Arap halkında, hiçte güzel bulmadığım “Yahudi nefretini” geliştirir Netanyahu’nun çok sağcı/dindar hükümeti.
Netanyahu da doğal ki verdiği kadar taviz de aldı. Örneğin en yakınındaki Yariv Levin‘i Adalet Bakanı yaptı. Muahedeler uyarınca koalisyonu oluşturan partiler Levin’in yargıya ait tüm kararlarını desteklemek zorunda. Koalisyon muahedeleri uyarınca yeni hükümet yargı sisteminde değişiklikler yapacak. Bunun, dolandırıcılık, güveni/görevi berbata kullanmak cürümlerinden yargılanan Netanyahu için ne büyük bir uygunluk olduğu ortada değil mi?
Daha da berbatı var. Koalisyon muahedeleri doğrultusunda alınacak yeni kararlarla İsrail Parlamentosu (Knesset) Yüksek Mahkeme’nin kararlarını fonksiyonsuz kılabilecek. Bölgenin tek demokrasisi olan İsrail’de çok lakin çok büyük bir antidemokratikleşme sürecinin başladığı manasına geliyor bu.
Bir yazımda (ya da Burak’ın Halk Tv’deki programında) “İsrail de İtalya üzeredir, bu iki ülkenin siyasal sistemi çok sol ya da sağı kendi çizgisine getirir“ demiştim. İsrail için yanılır mıyım bilmiyorum lakin Netanyahu’nun çok sağcı/dindar hükümetinin bilhassa hukuk sistemine ait “aşırılıklarının“ farkında olan ülke Başsavcısı ile Yüksek Mahkeme Hakimi’nin yanı sıra çok sayıda hukukçu gelişmelere sıcak bakmıyor. Çok sıkıntı bir coğrafyada demokraside karar kılmış bir ülke olarak İsrail’in “hukuk yolu“ndan çıkmasına müsaade vermeyecek dikkatli kısımlar de var ülkede. Çok sağcı/dindar bir hükümetin kurulmasını önleyecek güçleri yokmuş belirli ki, ancak varlar işte.
Kolunu kaptırırsın
Netanyahu’nun yanlış yapması onu kısa müddette düşürebilir koltuğundan. ABD Yahudi toplumunun önde gelenleri geçenlerde çok sağcılarla hükümet kurmaması konusunda Netanyahu’ya davet yapmıştı. Bunu yapmalarının birçok nedeni var fakat birisi bilhassa kıymetli. Koalisyonun kimi üyeleri İsrail’e kimlerin göç hakkına sahip olduğunu belirleyen maddelerle da oynamaya hazırlanıyor. Bu başta ABD’dekiler olmak üzere diasporada yaşayan Musevilerin reaksiyonuna yol açacak haliyle.
Koalisyon muahedeleri uyarınca Tevrat tahsili gören yeşiva öğrencilerini askerlik hizmetinden muaf tutan bir yasa da çıkarılacak deniyor ki, dinci bölümlere verilen bu odunların gerisi kesilmez. Netanyahu hükümet kurabilmek için dincilerin güzeline gidecek lakin kendi altındaki tabanı kaydıracak adımlar atmış muhakkak ki. Hakkında iki kabahatten karar verilmiş olan Ultra Ortodoks Shas partisinin başkanı Aryeh Deri‘nin içişleri/sağlık bakanı olabilmesi için de yasa değiştirildi. Önümüzdeki hafta Yüksek Mahkeme bu atamanın yerinde olup olmadığını karara bağlayacak.
Başta Filistinliler olmak üzere yeni İsrail Kabinesi bayanlar, LGBT ile ülkede yaşayan Yahudi olmayan kısımlar için de bir kâbus aslında. Netanyahu ne kadar karşıtını söylese de bu bir gerçek. 29 bakanlı yeni hükümette beş bayan bakanın yer alması sevindirici ancak bir evvelki hükümette dokuz bayan bakan vardı.
Başbakan olmak için verdiği odunların kendisini etkilemediğini düşünüyorsa yanılır Netanyahu. Gericiye elini veren kolunu kaptırır.
Anlayacak İsrail toplumu da bunu.
