İdari başşehir Lahey’deki Hollanda Ulusal Arşivleri’nde yapılan merasimde konuşan Hollanda Başbakanı Mark Rutte, ülkesinin kölelik tarihi ve köle ticaretindeki rolünden dolayı hükümeti ismine özür diledi.
Rutte, “Yüzyıllar boyunca Hollanda devleti ismine birçok kişi metalaştırıldı, sömürüldü ve makûs muamele gördü. Yüzyıllar boyunca Hollanda devleti tarafından insan onuru ayaklar altına alındı” sözlerini kullandı.
Köleliğin insanlığa karşı kabahat teşkil ettiğini kaydeden Rutte, “Milyonlarca insan bu hatanın acısını çekti ve çekiyor. Hollanda kendi hissesine düşeni kabullenmeli” formunda konuştu.
Rutte, evvelki hükümetlerin ülkenin kölelik tarihini kabullenmede eksik kaldığını belirterek, “Hollanda hükümeti ismine özür diliyorum” dedi.
Başbakan Rutte, kölelik tarihine yönelik farkındalığı arttırmak için hükümetin 200 milyon euroluk fon sağlayacağını vurguladı.
Özrün tarihine tepki
Rutte, özür konuşmasında 19 Aralık tarihinin seçimine ait tenkitlere, “Biliyoruz ki herkes için tek bir yanlışsız tarih, hakikat kelam ve yanlışsız yer yok” karşılığını verdi.
Hollanda’da yaşayan Surinamlılar, Hollanda’nın köleliğe ait özrünün “aceleci ve dayatmacı” olduğu gerekçesiyle reaksiyon göstererek, 19 Aralık tarihinin değiştirilmesi için mahkemeye başvurmuş fakat müracaatları kabul edilmemişti.
Hollanda’da yaşayan Surinamlılara ilişkin vakıflar ismine davayı açan avukat Joancy Breeveld, “Müvekkillerim, özrün bir kez yapılan bir şey olduğu için düzgün ve daha uygun biçimde yapılmasını istiyor” demişti.
Surinamlılar, özrün daha manalı olması için hükümetin öncelikle kimlerin köle ticaretinde rol aldığının ve köleliğin nasıl uygulandığının tam olarak araştırmasını beklerken, köleliğin resmi olarak yasaklandığı 1 Temmuz’da aceleye getirilmemiş bir özür istemişti.
Bakanlar eski kolonilere gitti
Hükümet sitesinden yapılan yazılı açıklamada, resmi özrün akabinde kabinedeki 7 bakanın Surinam ve Hollanda’nın Karayipler’deki eski sömürgelerine giderek, Rutte’nin özrünü buradaki yöneticilerle ve sivil toplumun başkanlarıyla görüştüğü belirtildi.
Buna nazaran, Kanunları Muhafaza Bakanı Frank Weerwind‘in Surinam’ın başşehri Parambino, Göçten Sorumlu Devlet Bakanı Eric Van der Burg’un Aruba, Toplumsal İşler ve Çalışma Bakanı Karien van Gennip’in Bonaire, Kraliyet ilgilerinden sorumlu Devlet Bakanı Alexandra van Huffelen’in Kuraçao, Maliyeden sorumlu Devlet Bakanı Marnix van Rij’in Sint Eustatius, Refah ve Spordan sorumlu Devlet Bakanı Maarten van Oooijen‘in Saba, Sıhhat Bakanı Ernst Kuipers‘in ise Sint Marteen Adası’ndaki yetkililer ve sivil toplum temsilcilerine Hollanda’nın resmi özrünü iletti.
Özür nasıl karşılandı?
Sint Maarten Başbakanı Silveria Jacobs, Hollanda’nın özrünü, “görüşleri alınmadığı” ve “tazminat ödenmeyeceği” gerekçesiyle kabul etmeyeceklerini açıklarken, Hollandalı milletvekillerinin birden fazla hükümetin özür dilenmesini olumlu karşıladı.
Hollanda’nın özür dilemesinden rahatsız olan çok sağcı milletvekili Geert Wilders ise Twitter’dan “Rutte’nin özrü sebebiyle özür diliyorum” paylaşımını yaptı.
Son yıllarda Amsterdam, Rotterdam, Utrecht ve Lahey üzere büyük kentlerin yanı sıra Hollanda Merkez Bankası, ABN Amro üzere kurumlar da kölelik tarihindeki rolleri sebebiyle özür dilediklerini açıklamıştı.
2023’ün ‘kölelik anma yılı’ ilan edilmesi düşünülüyor
Hollanda’da 2023’ün, köleliğin kaldırılışının 150. yılı olması sebebiyle “kölelik anma yılı” ilan edilmesi düşünülüyor.
Güney Amerika ve Afrika’nın kıyı kesitlerinde sömürge idaresi kuran Hollanda, 16. yüzyılın sonlarında “Transatlantik” bölgesinde köle ticaretine başlamış ve “altın çağı”nı yaşadığı 17. yüzyılın ortasında Güney Amerika-Avrupa ortasındaki köle ticaretinin en değerli aktörlerinden biri olduktan sonra 1 Temmuz 1863’te köle ticaretini resmen yasakladı.
