EYT’den emekli olacak personellerin kıdem tazminatı ödemeleri patronların gündeminde. Kıdem tazminatı patronun yükümlülüğü ve personelin ise yasal hakkı. İşyerine ilişkin bir kıdem tazminatı fonu oluşturulması ve çalışanların her bir yılına denk gelen bir maaş ölçüsünün bu fonda tutulması yasal bir mecburilik. Bu zorunluluğa uymayan patronlara dayanak ise iktidardan geldi.
T24 müellifi Mustafa Durmuş, iktidarın EYT tazminatları için Hazine ve Kredi Garanti Fonu’nu kullanma planı hakkında şunları yazdı:
“İktidar, genelde yaptığı üzere, bu sorunu da mali olarak halkın sırtına yıkacak bir tahlille karşımıza gelecek üzere görünüyor. Zira basında yer alan haberlere nazaran, iktidar bloku bu mevzuyu Hazine ve Kredi Garanti Fonu aracılığıyla çözmeyi planlıyor. (3)
Yani KGF’nin başlangıçta 150 milyar TL’yi bulabilecek teminatıyla kıdem tazminatı ödemesi yapacak olan firmalara kamu bankalarından uygun şartlı (ucuz, gerçek olarak negatif) faiz oranlarından kredi verilecek. Bu işletmeler de böylelikle alacakları bu kredilerle kıdem tazminatlarını ödeyebilecekler.
‘Bunda eleştirilecek ne var’ diyebilirsiniz lakin aşağıda görülebileceği üzere, çok şey var.
Öncelikle, daha evvel de vurgulandığı üzere, işverenlerin kendi işletmeleri bünyesinde oluşturacakları kıdem tazminat fonunda para tutmaları bir yasal mecburilik. Hasebiyle bu onların vazifesi iken, bunu Hazine ve KGF aracılığıyla kamu bankalarından sağlayacakları teşvikli kredilerle yapmaları adil değil.
İkinci olarak KGF’nin sahibi başta TOBB, TESK, KOSGEB olmak üzere sermaye örgütleri ve kamu bankaları. Bu fonun önemli büyüklükte bir öz sermayesi ve bankalar nezdinde bir kredibilitesi var. Neden kendi kaynağını kullanmıyor da Hazine’ye yükleniyor. Zira belirli ki Hazine bu maksatla, KGF’ye önemli büyüklükte bir kaynak aktaracak.
Üçüncü olarak, alınacak kredinin en az yüzde 75 oranında olacağı varsayım edilen KGF teminatı karşılığında bankalar bu işletmelere ucuz kredi verecekler. Yani işletmeler piyasa fiyatının altında, enflasyonun ise çok altında faiz oranlarından kredi kullanabilecekler.
Bu krediyi verecek olan bankalar asıl olarak devlet bankaları olacak üzere görünüyor. Bu operasyon nedeniyle kaçınılmaz olarak ziyan edecekler. Ziyanları her zamanki üzere Hazine tarafından karşılanacak.
Diğer yandan Hazine’nin nakdî kaynağı asıl olarak ortalarında mevcut EYT’lilerin de olduğu işçiler tarafından ödenen vergilerden oluştuğundan, kabak yeniden işçinin başında patlayacak.
Bu kredilerin geri ödemesi yılları bulacağı için, işverenler bu geri ödemeleri de yüksek enflasyona yedirecekler. Yani aldıkları kredinin gerçek olarak çok altında bir bedelle geri ödeme yapacaklar, böylelikle bu işten duble çıkar sağlayacaklar.
Sonuç: Kârlar özelde kalırken ziyan toplumsallaştırılıyor!
Siyasal iktidar ‘elin taşıyla elin kuşunu vurmaya’ çalışıyor: Hem EYT’lilerin meselesini çözmüş olacak hem de işverenleri incitmeyecek. Bu operasyonun ziyanını da vergi mükellefleri olarak, başta işçiler olmak üzere toplumun bütünü üstlenecek.
Yani ‘kârlar özelde kalırken ziyan topluma mâl edilecek’: Şayet sorun bu formda çözülürse, EYT’lilerin de bir modülünü oluşturdukları emekçi sınıfının cebinden yapılacak ödemelerle bu sorun çözülmüş olacak.
Bu hiç fakat hiç adil değil? Yapılması gereken muhakkak: Yaş sınırlamasını gündeme getirmeden EYT’lilerin emekli olma hakları verilmeli, patronlarsa yasal olarak ödemek zorunda oldukları kıdem tazminatlarını ödemeli.”
