SKT, TETT ne demek biliyor muyuz? İsimlerini duymuş olabilirsiniz pekala manaları hakkında ne kadar bilgimiz var?
Gıda Güvenliği Derneğinin yaptığı araştırma sonuçlarına nazaran tüketicilerin yüzde 72’si SKT (Son Kullanma Tarihi) ile TETT (Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi) ortasındaki farkı tam olarak bilmiyor. Bu durum her geçen gün çığ üzere büyümekte olan besin israfının nedenlerinden bir adedidir. Pekala bunlar ortasındaki farklar nelerdir?
Skt (Son kullanma tarihi) Nedir?
Son kullanma tarihi (SKT yahut son tüketim tarihi STT) bir eserin sağlıklı ve kaliteli bir biçimde en son tüketilebileceği ya da kullanılabileceği tarihtir. Türk Besin Kodeksi Etiketleme Yönetmeliğine nazaran; mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen ve kısa müddet sonra insan sıhhati için tehlikeli olabilecek besinlerin son tarihini gösterir. Son kullanma tarihi geçmiş eserlerin tüketilmemesi, satın alınmaması ve sayılmaması gerekir. Mikrobiyal açı son kullanma tarihi formunda tanımlanan SKT, içinde mikrobiyal aktivitenin çok olduğu, su oranı çok yüksek çabuk bozulabilir eserlerde yani raf ömrü 90 günü altında olan eserlerde kullanılır. Türk Besin Kodeksi’nin belirlediği tanıma nazaran üreticiler raf ömrü 90 günden az olan eserler için raf ömrünü SKT tanımlamasına uygun bir biçimde tanımlamalıdır. Son Kullanma Tarihi etiketlemesi çok riskli besinlerde kullanılıyor, bu etiketleme et ve et eserleri, süt ve süt eserleri ve yumurta üzere kimi besinlerde kullanılmaktadır.
TETT (Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi) Nedir?
Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi (TETT) besinin en güzel halde lezzet ve kalite özelliklerini koruduğu süreyi gösteren tarihtir. Yani o tarihe kadar eser kalitesini en âlâ halde koruma eder, O tarihten sonra eserin kalitesi ve besin kıymeti azalmaya başlar. Aslında bize evvelden paketlenmiş bir yiyeceğin dayanıklılık ömrünü de gösteren bir tarihleme çeşididir. Paketi hiç açılmamış bir besin eserinin uygun şartlarda saklanırsa potansiyel raf ömrünün ne kadar olabileceğini gösterir. Tavsiye edilen tüketim tarihini besin güvenliğini garanti etmediği için Son Kullanma Tarihi (SKT) ile karıştırmamak gerekir. Örneğin; aldığınız tahıl eserinin üzerinde yer alan Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi geçmiş olsa bile paketi açınca koku renk yada duyusal özellikleri uygunsa, bu o eserin kullanılmayacağı manasına gelmez. Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi (TETT) tahıllar, şekerler, pastane eserleri ve konserve eserleri üzere eserler üzerinde etiketlenmektedir. Son Kullanma Tarihi ya da Son Tüketim Tarihi bilgisinin olduğu besinlerde, Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi yer almaz.
Eğer raf ömrü 3-18 ay ortasında ise en az ay ve yıl olarak TETT nazaran tanımlanır, raf ömrü 18 aydan fazla ise en az yıl olarak TETT biçiminde tanımlanır. Bu eserler; taze meyve-sebze, 24 saat içinde tüketilmek üzere hazırlanan fırıncılık eserleri, porsiyonluk sistemle satılan dondurmalar, şarap, meyve şarapları ve alkol oranı yüzde 10 dan fazla olan içecekler, sofralık tuz ve şeker, limon sosu, sirke ve şekerleme eserleri ile sakızlardır.
Bir eserin SKT geçmişse o eser katiyetle tüketilmemelidir, hem kalite özelliklerini kaybetmiş hem de mikrobiyolojik açıdan kontamine olmaya yani bozulmaya başlamıştır.
Tavsiye edilen tüketim tarihi (TETT) uygun formda koruma edildiğinde, besinin kendine has özelliklerini koruduğu süreyi gösteren tarih. (TETT ingilizce kullanımı: “best before”)
TETT ise Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi formunda yapılan tanımlamada ise eserlerin üzerindeki tarih onların bozulduğunu değil, kalitesinin düşmeye başlayacağı tarihi tanımlar. TETT genelde üzerinden yıllar geçmemiş ve rastgele bir bozulma belirtisi bulunmadığı sürece tüketilmesi mümkün olan besinlerde kullanılır.
Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi etiketlemesi yapılan eserler, belirtilen tarihte rastgele bir mikrobiyolojik bozulmaya uğramaz ve sıhhat tehdidi oluşturmaz fakat eser kalitesinde, birinci üretildiği tarihe oranla kalite farklılıkları oluşabilir, örneğin, eserin renginde, tadında, yapısında, kimi kimyasal özelliklerinde değişiklikler ortaya çıkabilir. Aslında çoğunlukla bu değişiklikler vakit içerisinde yavaş bir halde olur.
Eğer ki bir eserin TETT’si geçtiyse o eser kendisine has karakteristik özelliklerini kaybetmiş olabilir lakin bunlar sıhhati olumsuz tarafta etkileyecek sorunlar değildir.
Üreticiler, eserin tasarım kademesinde gerekli testlerle, kalitesinin bozulmaya başladığı vakti belirler ve Tavsiye Edilen Tüketim Tarihini buna nazaran belirtir. Tarih geçmiş olsa bile (paket açılmadığı sürece), eserin tüketilmesi sıhhat tehdidi oluşturmaz.
Tanımlardan da anlaşılabileceği üzere, belirten tarihten sonra tüketilmesinde sakınca bulunan, hastalığa yahut rahatsızlığa sebep olabilecek eserler, SKT olarak etiketlenmelidir. Bu eserler, belirtilen tarihten sonra tüketilmemelidir ve çoklukla başkalarına nazaran kısa raf ömürlüdür ve çoğunlukla soğuk ortamda depolanır ve satışa sunulur; süt eserleri, et eserleri üzere.
Aynı eser üzerinde hem SKT hem TETT bulunmaz, bunlardan yalnızca biri tercih edilir.
https://kayitlidiyetisyen.com/
