Avrupa Birliği (AB)-Batı Balkanlar Tepesi dün Arnavutluk’un başşehri Tiran’da başladı. Bakalım Arnavutluk, Bosna, Kosova, Karadağ, Kuzey Makedonya ile Sırbistan’ın Avrupa Birliği’nde umdukları gelecek nasıl biçimlenecek?
Bilindiği üzere Balkanların batı bloğuna katılma eforu bir müddettir duraksamış halde. AB bu çabayı tekrar canlandırmak için şimdi bünyesine almadığı, ancak tekraren üyelik kelamını verip tutmadığı altı Balkan ülkesiyle bir ortaya gelmiş oldu.
Aslında AB’nin bu ülkeleri üye yapma konusunda isteksizliği gün üzere ortada fakat Ukrayna savaşından sonra onları bünyesine alma konusunda “iştahlandı” birden teğe. Olağan süreci hızlandırmak için, uzun vakittir “altı ülkenin Avrupa ailesine ilişkin olup olmadığı” konusunu netleştirmeleri gerekecek. Olumlu bir karşılığa ulaşmak zorundalar, yoksa bu ülkelerin Çin ile Rusya’ya yanaşacaklarından korkuluyor. Birinci defa bu türlü bir tepe düzenlenmesinin nedeni bu.
AB hem Arnavutluk hem de Kuzey Makedonya ile iştirak müzakerelerini yaz aylarında başlattı, Bosna da, AB Komisyonu’nun Ekim ayında üye ülkelere adaylık statüsü verilmesi tavsiyesi üzerine bloğa katılma konusunda “küçük bir ilerleme” sağlamış oldu.
Önemli mahzurlar var
Rusya – Ukrayna savaşının yarattığı zorunluluğa karşın üyeliklerin gerçekleşmesi için yeniden de hatırı sayılır pürüzler var. Öncelikle Arnavutluk, Bosna Hersek, Karadağ, Kuzey Makedonya, Sırbistan ile Kosova’nın iktisadı zayıf ülkelerle yaptıkları vizesiz seyahat mutabakatlarından, AB hoşnut değil. Kimi AB yetkilileri bunu “AB’ye girişler için bir art kapı sağlamak” olarak nitelendiriyor örneğin. Financial Times AB’ye girmek için Balkan ülkelerini kullanan evraksız göçmenlerin sayısı konusunda AB ile “artan bir gerilim” olduğunu da yazdı. Gazete bu sayıların “bu yılın birinci 10 ayında neredeyse 130.000 bireye ulaşarak 2015’ten bu yana görülmemiş bir düzeye yükseldiğini” belirtti. Bu bir sorun elbette. Şu da var; “AB, bu altı ülkenin ekonomilerini, siyasi kurumlarını açık ticaret ile Batı demokratik ülkülerinden oluşan kendi pazarına entegrasyona hazır görmüyor”.
Zirvede Ukrayna’nın resmi adaylık statüsüne hakikat “hızlı bir şekilde” ilerlemesinin resmileşmesi de bekleniyordu. Bu durum altı ülkenin “dışlandıkları” hissini arttıracak elbette. Görüşmelerde yer alan üst seviye bir AB diplomatı Reuters’a yaptığı açıklamada “Çok sayıda AB hükümeti Balkanlara daima yeni talepler sunabileceğimizi düşünüyor. Ancak işler bu türlü yürümüyor. Bir noktada pes edecekler” dedi. Önemli bir ihtar bu.
Kosova farklı
ABD ile Batı ülkelerinin birden fazla tarafından tanınan Kosova aslında altı Balkan ülkesi ortasında “batıya en fazla entegre olma” heveslisi bir ülke. Yıl sonuna kadar üyelik müracaatında bulunacağını açıkladı Kosova hükümeti. Kosova Cumhurbaşkanı Vjosa Osmani-Sadriu Tiran’da yaptığı açıklamada, ortalarında süregelen uyuşmazlıkları çözmek üzere Sırbistan ile “AB dayanaklı bir diyaloğa” inandığını vurguladı. Üyeliğinin geciktirilmesi nedeniyle yüzünü Çin’e de Rusya’ya da dönmeyecek olan Kosova tahminen de altı ülke içinde en rahat olanı. Bölgede aktif memleketler arası güçler ortasında safını ABD’den yana seçmesi onu bölgede ayrıcalıklı yapıyor haliyle.
AB’nin Komşuluk ile Genişlemeden sorumlu komite üyesi Olivér Várhelyi geçen hafta Sırbistan’ın başşehri Belgrad’a yaptığı bir ziyaret sırasında “Genişleme siyaseti AB başkanlarının birinci üç önceliği ortasında yer alıyor. Barış, istikrar, refah için uzun vadeli tek gerçek tahlil AB üyeliğidir” demişti.
Dün Yugoslavya’yı parçalayıp, Avrupa’nın göbeğinde “etnik temizlik” yapılmasına yol açanın, bugün Ukrayna’yı gaza getirip ateşe ceddin Avrupa olduğunu bilmediğimizi sanıyor Várhelyi.
Bazen aptallık “AB Komitesi Üyesi” kılığında da çıkabilir insanın karşısına.
