Son vakitlerde artan kuraklık nedeniyle barajlardaki doluluk oranı azalıyor. Bununla bir arada çekilen göller ve barajların altında yatan tarih de gün yüzüne çıkıyor. Çanakkale’de bulunan ve kuraklığın en çok yaşandığı, mitolojide de ‘Bin pınarlı İda’ olarak geçen Kaz Dağları’ndan beslenen Bayramiç Barajı kuraklıktan nasibini aldı.
Yağışların az olması nedeniyle 96,5 milyon metreküp su kapasitesine sahip barajda yaklaşık 10 milyon metreküp su kaldı. Barajdaki su düzeyinin azalmasıyla yaklaşık 2 bin 500 yıllık geçmişi olan Skepsis Antik Kenti’ne ilişkin hamam ve kilise kalıntıları ise tekrar gün yüzüne çıktı.
ÇOMÜ Sanat Tarihi Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Oğuz Koçyiğit, “Bayramiç’te Skepsis Antik Kenti olarak bildiğimiz kente ilişkin kalıntılar bugün için Bayramiç Barajı’nın suları çekilince gün yüzüne çıktı. Burası aslında bizim uzun bir vakitten beri bildiğimiz bir yerleşim. Yaklaşık yüzyıl evvel çalışmalar yapılmış, bilhassa de Heinrich Schliemann ve Frank Calvert üzere isimler hafriyat yaparak kıymetli sonuçlar elde etmiş. Daha evvel de Çanakkale Arkeoloji Müzesi’nin şimdi daha baraj su toplamadan evvel kurtarma hafriyatları yaptığını biliyoruz” dedi.
‘Hamam ve kilise kalıntıları’
Skepsis’deki yerleşimin yaklaşık olarak M.Ö. 6’ncı yüzyıla kadar gittiğini söyleyen Koçyiğit, kelamlarını şöyle sürdürdü:
M.Ö. 5’inci ve 4’üncü yüzyıllarda kentin kıymet kazandığını, erken Hristiyanlık ya da Bizans devrindeyse kilise ve hamam üzere değerli yapılara sahip olduğunu biliyoruz. Sular çekildiği için açığa çıkan yapılar da bahsi geçen hamam ve kilise üzere yapılara ilişkin kalıntılar. Daha evvel de Çanakkale Arkeoloji Müze Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen kurtarma hafriyatları mevcut. Periyodun Çanakkale Müzesi uzmanlarından Ömer Özden, Çiğdem Türker ve Tevhit Kekeç‘ten oluşan takım tarafından birinci kez kurtarma hafriyatları yapılıyor. Erken Bizans dediğimiz periyoda ilişkin olan kilise ve bilhassa hamam yapısı açığa çıkıyor.
‘Su yüzüne çıkması bizim için önemli’
Kalıntıların su yüzüne çıkmasının çok değerli bir gelişme olduğunu vurgulayan Koçyiğit, “Kurtarma hafriyatları 1 yıl ortadan sonra yeniden Çanakkale Müze Müdürlüğü tarafından lakin bu defa Cevat Başaran’ın bilimsel heyet başkanlığında, Musa Tombul, Ali Yalçın Tavukçu üzere kalabalık bir grup tarafından tekrar başlıyor ve kıymetli sonuçlar elde ediliyor. Hamam yapısı bilhassa Bizans devrinde nadir bildiğimiz yapılardan biri ve sahip olduğu süsleme özellikleri nedeniyle değer taşıyor. Periyodun mimarisi, inşaat teknikleri, hamam ve yıkanma gelenekleri hakkında bize bilgi veriyor. Bu manada bu kalıntıların su yüzüne çıkması bizim için önemli” diye konuştu.
’30 yıl sonra bu yapıların ortaya çıkması heyecan verici’
Kurtarma kazılarıyla ilgili bilgi veren Koçyiğit, “Burada 1993 ve 1995 yıllarında yapılan kurtarma hafriyatları sonrası hamam ve kilise yapısı açığa çıkartılıyor, belgeleniyor ve rölöveleri çıkartılıyor. Ama ne yazık ki bölgenin gereksinimlerinden ötürü, baraj gölünün de su tutması gerektiği için yapılar su altına kalıyor. Sular çekilince yaklaşık 30 yıl sonra bu yapıların tekrar açığa çıkması bizim için heyecan verici. Sular altına kalan bu çeşit yapıların, arkeolojik pahaların ve kültürel mirasımızın akıbetini merak ediyoruz. Tahminen de yapacağımız yeni birtakım müşahede ve incelemelerle eksik kalan bilgilerimizi tamamlayabiliriz. Yapıların durumu, hasar tespiti üzere mevzularda birtakım tavsiyeler ve tahlil teklifleri sunabiliriz” dedi.
Kentin bir Roma geçmişi olduğuna da değinen Koçyiğit, şunları söyledi:
Kazılar sonrası elde edilen bilgiler doğrultusunda, hazırlanan uzman raporları ve bilimsel makaleler ışığında biz bu yapıların M.S. 5’inci ve en geç 6’ncı yüzyıla ilişkin olduğunu söyleyebiliyoruz. Bu demek oluyor ki; bu yapılar günümüzden tahminen de 1500 yıl kadar öncesine ilişkin. Açığa çıkan her ne kadar erken periyot Bizans olsa da Skepsis Antik Kenti geçmişi çok daha eskilere dayanan bir kent. Kentin bir Roma geçmişi var. Ondan evvel Helenistik, tahminen de Klasik ve Arkaik devirlere uzanan bir tarihi kelam konusu. Bu manada bilhassa kurtarma kazılarında yapılan nekropoldeki hafriyatlar, nekropolde ortaya çıkarılan mezarlar da bizim için kıymetli bir fikir veriyor. Zira bu nekropolde de yeniden Helenistik ve Roma periyotlarına tarihlenen mezarlar olduğunu biliyoruz.
