İmamoğlu kira sorunu için önermişti: Boş ev vergisi nedir, hangi ülkelerde uygulanıyor?

İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Lideri Ekrem İmamoğlu, dün akşam Habertürk TV’de katıldığı bir programda İstanbul’daki kira artışlarına ait değerlendirmelerde bulundu. İmamoğlu “Adresinde konut olan, boş olan konut sayısı 750 bin. Meskeni var, boş tutuyor. Ondan daha fazla vergi almak zorundayız. Dünyada bu uygulamalar var. O vergiyi biz konut fonuna aktaracağız, konut üreteceğiz” diyerek ‘boş konut vergisi‘ne dikkat çekti.

Çeşitli ülkelerde uygulanan ‘boş konut vergisi‘yle hem mesken sahiplerini konutlarını kiraya vermeye teşvik ederek konut arzını artırmak hem de toplumsal konut projelerine yeni finansman sağlanması hedefleniyor.

2017’de uygulanmaya başladı

Habertürk’ten Selim Karahan’ın haberine nazaran, boş mesken vergisi Kanada’nın British Columbia eyaletinde uygulanıyor. Kelam konusu vergi boş mesken ve spekülasyon vergisi ismiyle birinci olarak 2017 yılında getirildi. Bir evvelki takvim yılında 6 aydan uzun mühlet meskeni boş kalanlar bu vergiyi ödemek zorunda kalıyor. Eyalet genelinde yüzde 1’lik boş mesken vergisi uygulanırken, belediyeler bu oranın yanında ‘spekülasyon vergisi‘ ismiyle ek vergi alma yetkisine sahip.

Evin kıymeti üzerinden alınıyor

Eyaletin en büyük kent olan Vancouver’da yüzde 1 ile başlayan boş konut vergisi geçen yıl yüzde 3’e, gelecek yıl için ise yüzde 5’e yükseltildi. Bu vergi oranı meskenin değerlemesi üzerinden alınıyor. Buna nazaran Vancouver’da 1 milyon dolar bedelinde bir meskene sahipseniz ve konutunuzu boş tutuyorsanız gelecek yıl 50.000 dolar ek vergi ödemek zorunda kalacaksınız. Bunun yanında eyalet de 2023 için ek yüzde 1’lik boş mesken vergisi alma kararı aldı. Yani 1 milyon dolarlık bir konut için 50.000 dolarlık ödemenin yanında eyalete de 10.000 dolar vergi ödenecek. Böylelikle toplam ödeme 60.000 dolara çıkacak.

Boş mesken sayısı 3 yılda yüzde 26 düştü

Vancouver Belediyesi kelam konusu uygulamayla 662 bin nüfuslu kentte boş mesken vergisi sayesinde 2017-2020 yılları ortasında kentteki boş mesken sayısının yüzde 26 düştüğünü bildirdi. Vancouver Belediye Lideri Kennedy Stewart yalnızca geçen yıl boş mesken vergisini yüzde 1’den yüzde 3’e yükselterek 4.000 konutu piyasaya geri döndürdüklerini, toplumsal konut bütçesine de 32 milyon dolarlık ek katkı sağladıklarını açıkladı. Kelam konusu vergiyi gelecek yıl yüzde 5’e çıkarma kararı almanın yanında yüzde 10’a yükseltmelerinin mümkün tesirlerini de araştırdıklarını açıkladı.

Vancouver’da alınan sonuçların akabinde Kanada’da merkezi hükümet kelam konusu vergiyi bu yıl birinci kere ülke geneline yayma kararı aldı. Ülkenin nüfus olarak en ağır eyaleti olan Ontario’da boş mesken vergisinin oranı yüzde 1 olarak belirlendi. Bu eyalette yer alan Toronto’da belediye gelecek yıl için kendi vergi oranını da yüzde 1 olarak belirledi. Böylelikle meskenini boş tutan konut sahiplerinin ödeyeceği vergi oranı yüzde 2 olarak belirlenmiş oldu.

İrlanda birinci kere gelecek yıl uygulayacak

Kanada’nın yanında konut fiyatlarının son yıllarda süratli bir artış gösterdiği İrlanda’da da hükümet gelecek yıldan itibaren boş mesken vergisini uygulamaya alacağını duyurdu. 2023 bütçe sunumunda yer alan bilgiye nazaran İrlanda genelinde son 1 yılda 30 günden az mühlet kullanılmış konutlardan konut kıymeti üzerinden yüzde 0.3’lük ek emlak vergisi alınacak. İrlanda hükümeti bu yolla yaklaşık 3-4 milyon Euro ek vergi geliri elde edileceğini belirterek emelin gelirleri artırmak değil konut sahiplerini meskenlerini kiraya vermeye teşvik etmek olduğunu açıkladı.

1 yılda yüzde 144’lük artış

İBB Lideri Ekrem İmamoğlu’nun açıklaması İstanbul’da kiralardaki fahiş artışlara yönelik şikayetlerin artması üzerine geldi. Endeksa datalarına nazaran, İstanbul’da konut kiraları son bir yılda yüzde 144, son iki yılda ise yüzde 319 yükseldi. İstanbul genelinde ortalama metrekare kira bedeli 94 lira, ortalama kira ise 10 bin 229 TL oldu.

İlçelere bakıldığında ise Sarıyer ortalama 28.500 TL ile en yüksek kira bedelinin ödendiği ilçe oldu. Sarıyer’i 22.200 TL ile Beşiktaş ve 17.040 lira ile Kadıköy takip etti.

İşte İstanbul’un kira haritası: