Son iki yazıda doların neden gerilediğine ve TL’nin nasıl paha kaybetmeden sabit kalabildiğine bakmıştık. Yavaş yavaş bir yazı dizisine dönüşen bu seriye altının neden yükseldiği sorusuyla devam edelim.
Altın geçtiğimiz bir haftada dünya piyasalarında ve içeride bedel kazandı. Halbuki ons altın çok değil evvelki hafta milletlerarası piyasalarda 1.610 dolara kadar gerilemişti. Geçtiğimiz hafta başlayan yükseliş yine 1.780 doların üzerine taşıdı. Yani iki haftadan kısa müddette 170 dolardan fazla bedel kazandı.
Ons altının 1.610 dolara kadar gerilediği günlerde gram altın da yurtiçinde 960 TL’lere kadar gerilemişti. O da şu anda 1.050 TL’nin üzerinde. Altın neden yükseliyor?
Bu soruya karşılık vermeden evvel altının neden düştüğü sorusuna yanıt bulmak gerek. Ons altın Rusya-Ukrayna savaşının başladığı günlerde 2.050 dolara kadar çıkmıştı. Bu, 2.070 dolardaki tarihi tepeye çok yakın bir düzeydi. Sonra düşmeye başladı ve işte evvelki hafta 1.610 dolara kadar indi. Ortadan geçen müddette ne oldu?
FED (Amerikan Merkez Bankası) faiz artırımlarında gaza bastı. “Dolar neden düşüyor?” yazısında bunun nedenini görmüştük: Amerika’da enflasyon son 40 yılın tepesine çıkınca FED faiz artırımlarına başlamıştı. Evvel 25 (Mart), sonra 50 baz puanlık (Nisan) faiz artırımları yapmıştı. Enflasyon düşmek bir yana daha da yükselince 75 baz puanlık “jumbo” artırımlara geçti. Haziran, Temmuz, Eylül ve Kasım (Bu ay başında) 75 baz puanlık dört artırım yaptı.
Bu aya kadar inatçılık eden Amerika’nın tüketici enflasyonu nihayet geçen hafta geriledi. Geçen hafta açıklanan Ekim ayı verisine nazaran Amerika’nın tüketici enflasyonu yüzde 8.2’den yüzde 7.7’ye indi.
Sadece manşet enflasyon değil, güç ve besin fiyatlarını içermeyen (Yani mevsimsel yahut konjonktürel gelişmelerden etkilenen fiyatları içermeyen) enflasyon da beklentilerin altında geldi.
Enflasyondaki gerileme, “FED’in artık yüksek faiz artırımlarını gereksinimi yok. Önümüzdeki toplantılarda faiz artırımlarını yavaşlatır ve bir mühlet sonra durur” beklentisini doğurdu. İşte bu beklenti altında (ve bu ortada dünya borsalarında) yükseliş getirdi.
Peki lakin FED’e dair beklentilerle ile altının yükselişi ortasında nasıl bir bağ var?
FED’in yüksek oranlı faiz artırımları bu yıl altına değil dolara yaramıştı. Zira FED’in siyaset faizini artırması, dolar cinsinden varlıkların getirisini artırıyordu. Faiz artırımları nedeniyle Amerika’nın sakinliğe gittiği beklentisi de risk iştahını düşürmüştü. “Güvenli liman” olarak görülen dolar bu nedenle de yükselişe geçti. Gerçekten Euro/Dolar paritesi uzun yıllar sonra 1’in altına indi. Japon Yen’i, 30 yıldır görülmemiş düzeylere geriledi. Bu furyada ons altın da 2.050 dolardan 1.610 dolara geriledi.
Peki ancak altın da inançlı bir liman değil miydi? Kitaplarda o denli yazmıyor muydu? Evet, altın elbette dolar üzere inançlı bir liman. Savaş, salgın, buhran devirlerinde tasarruf sahiplerine inançlı liman imkanı sağlıyor. Rusya-Ukrayna savaşın başladığı günlerde 2.050 dolara kadar yükselmesinin nedeni esasen buydu.
Ama doların altına nazaran bir avantajı var: Faiz veriyor. Külçe altında bekleyenler ise faiz geliri elde edemiyorlar. Ortadaki bu fark bilhassa doların faizinin yükseldiği periyotlarda belirginleşiyor. Bu sene olduğu üzere.
Geçen haftaki enflasyon verisi her şeyi değiştirdi. Amerika’da enflasyonun nihayet gerilemeye başlaması, doların tek kral olduğu devrin sonuna yaklaştığımızı ilan etti. FED muhtemelen Aralık ve Şubat’ta 50 baz puanlık iki artırım daha yaptıktan sonra Mart’ta duracak. Ve kim bilir, 2023’te tahminen de faiz indirimlerine başlayacak.
Nitekim geçen hafta enflasyon verisinin açıklanmasından sonra dünyada doların kıymetinde sert bir düşüş başladı. Eylül ayında 114.75’e çıkarak son 21 yıldaki en yüksek düzeyini gören Dolar Endeksi (Doların altı güçlü para karşısında kıymetini izleyen endeks) 106’nın da altına indi. Yani resmen çakıldı.
Dolar fikir altın yükseldi. Yahut doları düşüren neden, altını yükseltti…
