Kayıtlı 9 milyondan fazla seçmenin olduğu Tunus’ta, 161 sandalyeli Meclis için 161 seçim bölgesinden 120’si bayan 1058 aday milletvekili olmak için yarışacak. 25 Kasım-13 Aralık ortasında düzenlenen seçim kampanyası sürecinde yalnızca ferdî kampanyalara müsaade verildiği için ülke genelinde seçimlere “sessiz” bir ortamda giriliyor.
Toplamda 1500 civarında müracaatın yapıldığı adaylık sürecinde 7 seçim bölgesinden rastgele bir müracaat yapılmazken, 10 bölgeden ise yalnızca birer aday, milletvekilliği için başvurdu.
Tunus Meclisi üye sayısı, yeni kanunla 217’den 161’e indirildi. 10’u diasporada olmak üzere 161 seçim bölgesinden aday olmak isteyenler kişisel olarak müracaatlarını yaptı.
12 partiden boykot kararı
Cumhurbaşkanı Kays Said’e yakınlığı ile ön plana çıkan Halk Hareketi, Halk Akımı Partisi, Halk Kazansın Teşebbüsü ve Tunus Ulusal Gençlik Hareketi (25 Temmuz Gençlik Hareketi) seçimlere katılacaklarını açıklarken, ülkede önde gelen 12 siyasi parti ise seçimleri boykot edeceklerini duyurdu.
Neden erken seçim?
Tunus Cumhurbaşkanı Said’in 25 Temmuz 2021’de açıkladığı fevkalâde kararlarla parlamentonun çalışmaları donduruldu ve milletvekili dokunulmazlıkları kaldırıldı.
Cumhurbaşkanı Said, 22 Eylül 2021’de ise yeni kararnamelerle yetkilerini genişleterek, yürütme organını kendine bağladı.
Ülkede son on yıldır devam eden siyasi kriz daha da derinleşirken, Said’in kararlarına birtakım siyasi partiler ve sivil toplum kuruluşları reaksiyon gösterdi.
Cumhurbaşkanı Said, 13 Aralık 2021’de açıkladığı “siyasi krizden çıkışın yol haritası” ile ülkede 25 Temmuz 2022’de Anayasa değişikliği referandumuna gidileceğini, 17 Aralık 2022’de ise erken parlamento seçimlerinin düzenleneceğini ve o tarihe kadar Meclisin kapalı kalacağını duyurdu.
Ülkede 25 Temmuz’da seçmenlerin yüzde 30,5 iştirakiyle düzenlenen referandumda, yüzde 94,6 evet oyuyla yeni Anayasa kabul edildi.
Yeni Anayasa’nın kabulünün akabinde 15 Eylül’de ise 17 Aralık’ta düzenlenecek erken genel seçimlerde uygulanacak yeni seçim yasası açıklandı.
Yeni seçim sistemi nasıl?
Tunus’ta 15 Eylül’de duyurulan seçim sistemi, “dar bölge seçim sistemi” olarak isimlendiriliyor. Bu sisteme nazaran, ülkedeki seçim bölgeleri Meclisteki sandalye sayısına bölünüyor ve her seçim bölgesinden bir aday seçiliyor.
Mutlak çoğunluk temeline dayalı sisteme nazaran, seçimde adayların seçilebilmesi için birinci tıpta oyların yarısından bir fazlasını alması gerekiyor. Bu oy oranı sağlanamazsa en yüksek oyu alan iki adayın katılacağı ikinci tıp seçimlerinin ise iki hafta içerisinde düzenlenmesi öngörülüyor.
Yeni seçim kanunuyla, “ikamet edilen bölgeden aday olmak, adayların seçime katılacakları bölgede ikamet eden 400 şahıstan imza alması, vergi borcunun olmadığını kanıtlayan dokümanların sunulması” üzere yeni adaylık şartları da getirildi.
Seçimleri hangi siyasi partiler, neden boykot ediyor?
Ülkede seçimleri boykot eden siyasi partiler iki farklı nedenle seçimleri boykot edeceklerini duyurdu.
Bazı siyasi parti ve siyasi teşebbüsler, Tunus Cumhurbaşkanı Said’in 25 Temmuz 2021 kararlarını “darbe” olarak nitelendirdikleri için 25 Temmuz kararlarının akabinde atılan her adıma “prensipte” karşı çıkıyor.
Diğer kesim ise 25 Temmuz kararlarını destekliyor ancak Cumhurbaşkanı Said’in 25 Temmuz kararlarının akabinde attığı adımları “demokratik bulmadıkları” için karşı çıkıyor.
Yeni seçim yasasının ilanının akabinde seçimleri boykot edeceklerini duyuran partiler ise şu formda:
Feshedilen 217 sandalyeli Mecliste 53 milletvekiliyle temsil edilen Müslüman Kardeşler’in Tunus kolu Nahda Hareketi, 28 milletvekiline sahip Tunus’un Kalbi Partisi, 18 sandalyeye sahip Onur Koalisyonu, ortak hareket eden ve toplamda 22 milletvekili bulunan Tunus İrade Hareketi, Umut Partisi, Cumhuriyetçi Parti, Personel Partisi, Kutup Partisi ile Demokratik Akım Partisi, Demokratik Emek ve Özgürlükler İttifakı ile 16 sandalyeli Özgür Anayasa Partisi ve 2 milletvekiline sahip Afak Tunus Partisi.
Hangi siyasi oluşumlar seçime dayanak veriyor?
Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said’in 25 Temmuz 2021 harikulâde kararlarını desteklemeleriyle ön plana çıkan Tunus Ulusal Gençlik Hareketi, seçimlerde aday olan ve Said’i destekleyen Tunus Baro Lideri İbrahim Buderbele öncülüğünde oluşturulan “Halk Kazansın Girişimi”, “Halk Tesis Ediyor Girişimi”, “Halk Hareketi” ile 25 Temmuz kararlarının akabinde kurulan “Tunus İleri Partisi” seçime katılacak taraflar ortasında yer alıyor.
Halk Hareketi, ülke genelinde 5 eski milletvekilinin de ortalarında bulunduğu 85 seçim bölgesinde aday çıkardıklarını duyurdu. Tunus Ulusal Gençlik Hareketi ise ülke genelindeki tüm seçim bölgelerinde kampanya yürüttüklerini ve hareket üyelerinin bağımsız olarak aday olduklarını açıkladı.
Seçimde bağımsız adaylar neden çoğunlukta?
Yeni seçim sisteminde partilerin listelerine nazaran değil ferdi müracaat sistemi benimsendiğinden dolayı adaylık müracaatlarında bağımsız adaylar ön plana çıkıyor. Partilerin seçim kampanyası yapması yasak olduğundan partili olsun olmasın tüm adayların yalnızca kişisel kampanya yürütmesine müsaade verildi.
Tunuslu siyaset uzmanları, bağımsız adayların çoğunlukta olduğu seçim sürecinin akabinde oluşacak parlamentoda hükümet kurulumuna ait koalisyonların oluşmasında zorluk yaşanacağını tabir ediyor.
