Birleşik Kamu-İş, kasım ayına ait “Halkın Enflasyonu” raporunu yayınladı. Birleşik Kamu-İş Genel Lideri Mehmet Balık, “Yanlış ekonomik ve ziraî siyasetlerin besin fiyatlarında yol açtığı artış, ülkedeki açlık riskini giderek büyütüyor. Besine erişimi zorlaştıran fiyat artışları, vatandaşları yetersiz ve sıhhatsiz beslenmeye zorluyor… Ocak-kasım devrinde zerzevat fiyatları yüzde 434,3 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 122,5, öteki besin fiyatları ise yüzde 128,9 oranında zamlandı” açıklamasını yaptı. Balık, mevzuya ait yaptığı yazılı açıklamada şunları kaydetti:
- Merkez Bankası’nın Eylül 2021’de faiz indirimine başlayarak tetiklediği bugün içinde bulunulan yüksek enflasyon süreci, dar ve sabit gelirlileri fakirleştirmeye devam ediyor. Halkın günlük harcamalarının en büyük kısmını oluşturan besin fiyatlarındaki yükseliş kasım ayında da devam etti. Kasımda bir evvelki aya nazaran yüzde 4 oranında artış kaydedilen besin fiyatlarındaki 11 aylık artış ise yüzde 119,1’i buldu. Kamuda çalışanların ve kamu emeklilerinin fiyat ve aylıklarının enflasyon farkları da dahil yüzde 85,6 oranında arttığı, geçen yıl eylül ayından bu yana besin fiyatlarındaki birikimli artış ise yüzde 208,8 oldu.
- Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge ünitesi KAMUAR’ın, fiyatlarını Ankara’daki marketlerden nizamlı olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 temel besin unsurundan oluşan bir sepeti temel alarak hazırladığı besin fiyatları endeksinin Kasım 2022 sonuçları açıklandı. Araştırmayla gelirinin büyük kısmını besine ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı rastgele bir muhafazası bulunmayan dar ve sabit gelirlilerin, ücretlilerin ve fakirlerin yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun varsayım edilmesi amaçlanıyor.
- Yanlış ekonomik ve ziraî siyasetlerin besin fiyatlarında yol açtığı artış, ülkedeki açlık riskini giderek büyütüyor. Besine erişimi zorlaştıran fiyat artışları, vatandaşları yetersiz ve sıhhatsiz beslenmeye zorluyor. Uzmanlar, bu durumun kıymetli sıhhat meselelerine yol açma riski taşıdığını belirtiyor. Son bir yılda kamu çalışanları ve kamu emeklilerinin fiyat ve aylıkları, enflasyon farkları da dahil yüzde 85,6 oranında arttı. Taban fiyattaki artış yüzde 94,6 oldu, personel ve bağımsız çalışanların emekli aylıkları ise yüzde 78,61 oranında arttı. Faiz indirimleriyle Türkiye’nin yıllarca sürecek bugünkü enflasyon sarmalına sürüklendiği eylül ayında 100 liraya satın alınan bir besin sepeti için bu yıl kasım ayında 309 lira ödemek gerekirken kamu çalışanı ve emeklisinin Eylül 2021’deki 100 liralık geliri bugün 185,6 lira, minimum ücretlininki 194,6 lira, emekçi ve bağımsız çalışan emeklisininki ise 178,6 lira oldu.
- Kasımda, besin fiyatlarındaki artışta bütün harcama kümelerinde yaşanan yüksek oranlı artırımlar belirleyici oldu. Bu orana en büyük katkıyı ise süt ve süt eserleri, zerzevat ve bakliyat fiyatları yaptı.
- Ekmek, pirinç, un, bulgur fiyatları, kasımda bir evvelki aya nazaran yüzde 2,7 oranında artış kaydetti. Et ve balık kümesi fiyatlarında, kırmızı et fiyatlarındaki artışa karşın tavuk eti fiyatlarındaki düşüşün tesiriyle yüzde 1,4 oranında düşüş yaşanan kasım ayında süt ve süt eserleri ile yumurta kümesi fiyatları ise yüzde 10 oranında yükseldi. Yağ fiyatlarında ise yüzde 2,3 oranında artış oldu. Meyve fiyatlarının yüzde 2,5 oranında arttığı kasımda zerzevat fiyatlarında, bir evvelki aya nazaran ortalama yüzde 13,1 oranında artış yaşandı. Bakliyat fiyatlarının yüzde 5 arttığı kasımda salça, zeytin, bal, çay, tuz ve gibisi besin unsurlarından oluşan öteki işlenmiş besin fiyatlarında ise yüzde 0,4 oranında artış kaydedildi.
- Böylece, vatandaşlar mevcut besin tüketim alışkanlıklarına nazaran seçilen 64 besin hususundan oluşturulan besin sepetini satın alabilmek için kasımda, bir evvelki aya nazaran yüzde 4 oranında daha fazla para ödedi.
- Türkiye’nin üç haneli enflasyonlara yanlışsız süratle gittiği bu yılın birinci 11 aylık periyodunda besin fiyatlarındaki artış ise üç haneli oranlara çıkarak yüzde 119,1 oldu.
- Ocak-kasım devrinde ekmek, pirinç, un, bulgur, makarna fiyatları yüzde 120,6 oranında arttı, et ve balık fiyatları yüzde 57,4; süt, süt eserleri ve yumurta fiyatları yüzde 91,7, yağ fiyatları yüzde 38,9, meyve fiyatları yüzde 121,8, zerzevat fiyatları yüzde 303,7 bakliyat fiyatları yüzde 68,6, başka besin unsurlarının fiyatları da yüzde 112,4 oranında arttı.
- Gıda fiyatlarında, yıllık olarak ise (Kasım 2021’e göre) yüzde 167,4 oranında artış gözlendi. Öbür bir sözle vatandaşlar, Kasım 2021’de 100 liraya dolan bir besin sepeti için bu yıl birebir ay 267,4 lira ödemek zorunda kaldılar. Bu yıl kasımda, geçen yılın tıpkı ayına nazaran ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 167,1, et-balık fiyatlarında 84,6, süt ve süt eserleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 153,2 oranında artış oldu. Bir yıl öncesine nazaran yağ fiyatları yüzde 87,7 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 239,3, zerzevat fiyatları ise yüzde 434,3 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 122,5, öteki besin fiyatları ise yüzde 128,9 oranında zamlandı.
- Tarımsal girdi maliyetleri ve tarım eseri üretici fiyatlarındaki artışlar, besin fiyatlarındaki yıllık artışın önümüzdeki aylarda da üç haneli oranlarda kalmaya devam edeceğine işaret ediyor.
